Gmina efektywna energetycznie. Jak skutecznie oszczędzać na prądzie?

Bardzo ciekawą inicjatywę podjęto również w Ostrowie Wielkopolskim. Miasto jest inicjatorem innowacyjnego w skali ogólnopolskiej projektu – Ostrowskiego Rynku Energetycznego (ORE). Zakłada on budowę własnych sieci „zielonej” ekologicznej energii, rozwój inwestycji w segmencie odnawialnych źródeł energii i systemowe zarządzanie energią w celu jej lokalnego bilansowania. Szczególnym elementem ORE jest współpraca na linii samorząd – sektor komunalny – mieszkańcy. Całe przedsięwzięcie ma objąć m.in. budowę inteligentnego systemu zarządzania energią oraz rozwój elektromobilności. Już teraz pierwsze elektryczne autobusy są zasilane lokalnie wytworzoną energią elektryczną. Energia wytwarzana jest w układach kogeneracyjnych w elektrociepłowni „Ostrów”, w oparciu o turbozespół gazowy oraz układ ORC (ciepło pozyskiwane jest ze spalania biomasy). – W projekcie uczestniczy już ponad 50 partnerów naukowych i gospodarczych. Inicjatywa docelowo ma prowadzić do samowystarczalności energetycznej miasta (do 2040 r.), a już od 2020 r. ma zapewnić pierwszym mieszkańcom tańszy prąd w gniazdkach – mówi Bartosz Ziółkowski, prezes ostrowskiego Centrum Rozwoju Komunalnego. Wśród przedsięwzięć zrealizowanych w Ostrowie Wielkopolskim w ramach zwiększenia efektywności energetycznej w 2018 r. wyróżnić należy termomodernizację obiektów publicznych oraz unowocześnienie transportu publicznego (tabela).

Również w niewielkiej, bo liczącej ok. 9 tys. mieszkańców, miejscowości Karlino (woj. zachodniopomorskie) podejmuje się szereg działań służących poprawie efektywności energetycznej. Jak informuje Justyna Ciesielska z Urzędu Miejskiego w Karlinie, w latach 2010-2012 ponad 20 budynków użyteczności publicznej zostało poddanych termomodernizacji wraz z wymianą i modernizacją źródeł ciepła przy współudziale środków z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Dofinansowanie wyniosło 85% kosztów kwalifikowalnych. W 2015 r. sześć budynków użyteczności publicznej wyposażono w instalację fotowoltaiczną przy współudziale środków z RPO Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2017-2013 w wysokości 75-85% kosztów kwalifikowalnych oraz z dotacji WFOŚiGW w Szczecinie – 10% kosztów kwalifikowalnych. W styczniu 2016 r. zakończono montaż 14 instalacji fotowoltaicznych na obiektach użyteczności publicznej przy współudziale ze środków szwajcarskich (w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy) w wysokości 85% kosztów kwalifikowalnych oraz z dotacji WFOŚiGW w Szczecinie – 10% kosztów kwalifikowalnych.

– Efektywność energetyczna obiektów użyteczności publicznej w gminie Karlino została poprawiona, jednak pozostaje problem budynków mieszkalnych, wielorodzinnych z zasobu zarówno komunalnego, jak i socjalnego. Gmina planuje pozyskać dotację ze środków unijnych na głęboką termomodernizację tych obiektów – twierdzi Justyna Ciesielska. Warto dodać, że Karlino zdobyło nagrodę główną w konkursie ECO-MIASTO 2017 (jest to ogólnopolski projekt, którego celem jest popularyzowanie idei zrównoważonego rozwoju miast) w kategorii „Efektywność energetyczna budynków”.

Przedsięwzięcia zrealizowane w Ostrowie Wielkopolskim w ramach zwiększenia efektywności energetycznej w 2018 r.

Klucz do sukcesu

Edukacja pełni kluczową funkcję w inicjowaniu działań na rzecz efektywności energetycznej. Większość samorządów od wielu lat prowadzi szereg działań informacyjno-edukacyjnych, tłumacząc, jak świadomie i racjonalnie gospodarować energią. Ich liczba oraz różnorodność zależą m.in. od budżetu. Najczęściej są to rozmaite akcje edukacyjne (m.in. ekopikniki czy dni energii) przeznaczone dla dzieci lub ich rodziców, programy skierowane do szkół bądź materiały pomocnicze (ulotki, plakaty) dla nauczycieli. Programy często powiązane są z warsztatami i konkursami, w których uczniowie i klasy zdobywają nagrody. Przykładowo Centrum Rozwoju Komunalnego w Ostrowie Wielkopolskim organizuje i prowadzi akcje edukacyjne takie jak „Poznawaj i wygrywaj czystą energię” czy „Poznaj ostrowską zieloną energię”. Są to bezpośrednie spotkania edukacyjne z grupą uczniów, z konkursami edukacyjnymi oraz wizytą w ostrowskiej elektrociepłowni, gdzie produkowana jest miejska „zielona” energia.

Z kolei w Urzędzie Miasta w Jaśle w biurze energetyka miejskiego powstało minilaboratorium energooszczędnych źródeł światła, które jest udostępniane do zwiedzania dla mieszkańców. Szereg ciekawych inicjatyw wdraża też Urząd Miasta Gdyni. Edukacja w zakresie efektywności energetycznej realizowana jest tam za pośrednictwem autorskiego „Programu edukacyjnego Gminy Miasta Gdyni na rzecz ograniczenia zużycia energii oraz wsparcia gospodarki niskoemisyjnej, a także gospodarki cyrkulacyjnej na lata 2018-2020”. Zawiera on dziesięć działań realizowanych przez Samodzielny Referat ds. Energetyki, m.in. bezpłatne badania termowizyjne dla mieszkańców w ramach projektu „Termowizja, czyli jak uszczelnić domowy budżet”.

– Program otrzymał w 2018 r. nagrodę za „Najlepsze działanie niskoemisyjne województwa pomorskiego 2018” w kategorii działania nieinfrastrukturalne, przyznawaną przez WFOŚiGW w Gdańsku – mówi Hanna Górecka-Banasik z Urzędu Miasta Gdyni. Ponadto realizowany jest projekt pt. „Każdy Wat na wagę złota – czyli pomorskie dzieci i młodzież uczą się, jak efektywnie oszczędzać energię w szkole”. Są to przeważnie metody wyjaśniające, że każdy jest odpowiedzialny za klimat, a drobne działania, takie jak poprawne wietrzenie pomieszczeń i ich nieprzegrzewanie, instalacja energooszczędnego oświetlania, a także zmiana nawyków w prosty sposób przekładają się na ochronę środowiska i oszczędności w użyciu energii. Zgodnie z założeniami projektu, w siedmiu budynkach szkół połowa oszczędności uzyskanych przez placówkę jest jej wypłacana w formie grantu. W latach 2019-2020 r. planowane jest objęcie kolejnych szkół podobnym projektem.

Ciekawą inicjatywą realizowaną w Gdańsku jest też współpraca z firmami z branży energetycznej PGE Energia Ciepła i OPEC, prowadzona na mocy zawartego w 2014 r. partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju. W ramach współpracy utworzone zostały zespoły zadaniowe na rzecz poprawy efektywności energetycznej na terenie gminy, edukacji mieszkańców, poprawy jakości powietrza oraz zacieśnienia współpracy, wymiany informacji i doświadczeń pomiędzy partnerami. W ramach tych działań prowadzona jest duża kampania informacyjno-promocyjna promująca miejską sieć ciepłowniczą, trwająca od 2016 r., pt. „Daj się ogrzać. Przyłącz się do Ciepłolubnych”.