Gminy będą mogły ubiegać się o odszkodowania od PKP [KOMENTARZ]

Podjęta 27 lutego 2017 r. przez NSA uchwała dotyczy problematyki komunalizacji mienia państwowego przez gminy. Skutkiem tej uchwały jest fakt, że nieruchomości, które pozostawały 27 maja 1990 r. we władaniu przedsiębiorstwa PKP, które nie potrafi udokumentować tego odpowiednim tytułem prawnym w zakresie ich użytkowania, zostały nabyte z tym dniem z mocy prawa przez właściwą gminę. NSA tym samym przesądził, że samo faktyczne władanie przez PKP tymi nieruchomościami nie tylko nie oznacza, że były one w sposób formalnoprawny zarządzane (a więc “należały do” PKP), ale również nie wyłącza (nie uniemożliwia) komunalizacji, która nastąpiła z dniem 27 maja 1990 r. z mocy prawa w trybie regulowanym przepisami ustawy komunalizacyjnej. Co ważne wydana przez NSA uchwała jest wiążąca dla wszystkich składów sądów administracyjnych orzekających w podobnych sprawach, jednakże nie stanowi ona podstawy do wznowienia, czy też nawet stwierdzenia nieważności prawomocnie i ostatecznie zakończonych już postępowań.

Stanowisko zaprezentowane w powyższej uchwale oznacza, że gminy, na terenie których znajdują się ww. nieruchomości powinny wystąpić o wydanie na ich rzecz decyzji komunalizacyjnej, która – co warto podkreślić – nie ma charakteru konstytutywnego a wyłącznie deklaratoryjny, a tym samym potwierdza jedynie fakt przejścia prawa własności danej nieruchomości na rzecz właściwej gminy w dniu 27 maja 1990 r. Zaznaczyć jednak należy, że PKP będą mogły w takiej sytuacji zażądać ustalenia prawa własności tejże nieruchomości w drodze zasiedzenia, czego dokonuje sąd w drodze postanowienia po przeprowadzeniu stosownego postępowania nieprocesowego w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Jednocześnie gminy mają również możliwość wystąpienia do sądu o wynagrodzenie od PKP za bezumowne korzystanie z nieruchomości w tym czasie, jednakże należy liczyć się z tym, że w takim przypadku PKP również może bronić się zarzutem zasiedzenia tych nieruchomości.

Stanowisko zaprezentowane przez NSA w powyższej uchwale z pewnością będzie wykorzystywane przez sądy administracyjne również w przypadku spraw dotyczących innych podmiotów, które bez tytułu prawnego zajmowały nieruchomości gminne.

Mateusz Karciarz – prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu