Komunikat w sprawie oceny oddziaływań na środowisko

W związku z uprawnieniami kontrolnymi Komisji Europejskiej w zakresie realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych instytucje udzielające wsparcia są zobligowane do zapewnienia, że projekty uzyskujące dofinansowanie z EFRR w ramach PO IG będą realizowane zgodnie z prawodawstwem UE w zakresie je obowiązującym. Projekty niezgodne z tym prawodawstwem nie będą mogły uzyskać współfinansowania, a w przypadku zidentyfikowania takiej niezgodności na dalszym etapie realizacji projektu, beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek beneficjenta.

Z drugiej strony, Komisja Europejska przedstawiła oficjalne zastrzeżenia dotyczące niezgodności przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska z unijnymi dyrektywami: nr 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków dla środowiska niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć, nr 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory oraz nr 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, w zakresie uregulowania procesu przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć. Ze względu na zidentyfikowaną niezgodność polskich przepisów regulujących proces przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko z prawodawstwem unijnym, Minister Środowiska przygotowuje zmianę przepisów regulujących przedmiotową kwestię.

W tej sytuacji, w celu zapewnienia, że o okresie przejściowym projekty współfinansowane w ramach funduszy strukturalnych będą realizowane zgodnie z prawodawstwem i politykami unijnymi dotyczącymi ochrony środowiska w zakresie je obowiązującym, Minister Rozwoju Regionalnego wydał, a w chwili obecnej nowelizuje, Wytyczne w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, Instytucja Zarządzająca PO IG zaleca wnioskodawcom przede wszystkim szczegółowe przeanalizowanie projektowanych przedsięwzięć w zakresie konieczności uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (decyzja środowiskowa). W tym celu należy przeanalizować czy zakres rzeczowy projektu nie wpisuje się w jedną z kategorii wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.) oraz czy lokalizacja przedsięwzięcia nie wskazuje na możliwość jego negatywnego oddziaływania na obszary wyznaczone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 29, poz. 2313, z późn. zm). Jednocześnie, w związku z zarzutami Komisji Europejskiej odnośnie do nieprawidłowej, w ocenie KE, wykładni przepisów dyrektywy nr 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków dla środowiska niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć w zakresie stosowania procedury screeningu, zaleca się traktowanie zastosowanych w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. progów ilościowych jako mających charakter pomocniczy – progi ilościowe istniejące w obecnie obowiązującym rozporządzeniu nie mogą być traktowane jako przesądzające o kwalifikacji przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Ewentualne występowanie znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko należy rozważyć każdorazowo i indywidualnie przy uwzględnieniu wszystkich kryteriów określonych w §4 i § 5 tego rozporządzenia oraz potwierdzić uzyskując od organu właściwego do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia postanowienie ustalające obowiązek lub brak obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

W tym kontekście podkreślenia wymaga również fakt, że w opinii Komisji Europejskiej, która została uznana przez stronę polską poprzez uwzględnienie odpowiednich zapisów w poszczególnych programach operacyjnych, do czasu pełnego uregulowania w polskich przepisach prawnych sprawy wyznaczenia obszarów Natura 2000 w procesie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko pod uwagę będą brane potencjalne obszary Natura 2000, tj. te obszary, które w opinii Komisji Europejskiej powinny zostać wyznaczone 1 maja 2004 r., ale nie zostały wyznaczone przez Polskę. Współfinansowanie projektów, które negatywnie oddziałują na wyznaczone oraz potencjalne obszary Natura 2000 (tzw. shadow list) nie będzie dozwolone. Informacja na temat potencjalnych obszarów Natura 2000 znajduje się na stronie www.mos.gov.pl, w części dotyczącej obszarów Natura 2000.

W przypadku konieczności uzyskania decyzji środowiskowej, przed rozpoczęciem rzeczowej realizacji projektu zaleca się, stosowanie się do zmienianych obecnie Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych, które zawierają szczegółowe wskazówki dla beneficjentów starających się o wsparcie dla projektów, których realizacja wymaga uzyskania decyzji środowiskowej oraz do części Przewodnika po kryteriach wyboru finansowanych operacji w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 zawierającej wyjaśnienie kryterium zgodności z politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej wymienionymi w art. 16 i 17 Rozporządzenia Rady Wspólnot Europejskich nr 1083/2006. W najbliższym czasie Instytucja Zarządzająca PO IG dodatkowo rozszerzy zapisy Przewodnika, w celu maksymalnego ułatwienia wnioskodawcom prawidłowego przygotowania dokumentacji projektowej.

Ponadto zaleca się, aby we wszystkich wnioskach kierowanych w ramach postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko umieszczać informację, że przedsięwzięcie jest realizowane w ramach projektu współfinansowanego z EFRR w ramach PO IG.

Na etapie oceny formalnej wniosku o dofinansowanie projektu, wnioskodawca będzie zobowiązany, na wezwanie instytucji oceniającej wniosek, do złożenia oświadczenia, wskazującego czy projekt uwzględnia przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko lub na obszar Natura 2000, dla których wymagane jest sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko. Informacje na temat sposobu postępowania na dalszym etapie będą udzielane przez instytucję oceniającą wniosek. Podkreślić jednak należy, że w przypadku projektów znacząco oddziałujących lub mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub wyznaczone obszary Natura 2000, umowa o dofinansowanie będzie mogła zostać zawarta jedynie pod warunkiem dostarczenia przed zawarciem umowy pełnej, zgodnej z przepisami UE dokumentacji uzyskanej w ramach postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Dla projektów mogących znacząco oddziaływać na potencjalne obszary Natura 2000 umowa o dofinansowanie do czasu oficjalnego potwierdzenia statusu tych obszarów nie będzie mogła być podpisana."