Miejsce spotkań dla każdego

„Miejsce spotkań” to bardzo szerokie pojęcie, ponieważ może odnosić się praktycznie do każdej przestrzeni publicznej i prywatnej. Jednak aby przestrzeń można było tak nazwać, powinno się wziąć pod uwagę kilka znaczących czynników. Miejsce takie powinno być przede wszystkim dostępne dla wszystkich, bez względu na wiek czy też stan zdrowia. Użytkownicy powinni mieć swobodny dostęp do wszystkich proponowanych atrakcji. Dodatkowo w przestrzeni każdy powinien czuć się bezpiecznie i swobodnie. Dlatego też podczas projektowania miejsca spotkań warto zwrócić uwagę na cztery czynniki wymieniane w publikacji „Jak przetworzyć miejsce? Podręcznik Kreowania udanych przestrzeni publicznych”: wartość społeczną, funkcje i działania, dostępność i połączenia, komfort i wizerunek. Jeżeli w przestrzeni brakuje ludzi lub też obszar jest zdewastowany, to może to oznaczać poważne błędy projektowe, które zniechęcają do odwiedzania danej przestrzeni. Dlatego też, warto pamiętać aby w miejscu, które ma stanowić miejsce spotkań ludzi nie brakowało elementów, które pozwalają na działanie: eksperymentowanie, obserwowanie, rozmowę itd. Dodatkowo człowiek podświadomie wybiera przestrzenie, które są komfortowe (elementy do siedzenia, zacienione i nasłonecznione obszary itd.) i bezpieczne.

Ponadto kluczowy jest swobodny dostęp do całego terenu, dzięki czemu możliwe jest użytkowanie różnych jego części. Dodatkowym atutem jest również sprawna komunikacja z najbliższym otoczeniem. Warto pamiętać o tym, że człowiek odbiera przestrzeń różnymi zmysłami, dlatego stymulowanie dźwiękiem, barwą, fakturą i zapachem pozwala na wieloaspektowy odbiór otoczenia. Dbałość o różnorodność form może mieć bezpośredni wpływ na to, w jaki sposób miejsce zostanie zapamiętane. Miejsce spotkań będzie dodatkowo lepiej funkcjonowało, jeśli już na etapie planowania i projektowania w procesie partycypacji zostaną włączeni w działanie przyszli użytkownicy. Dzięki temu, zagospodarowanie będzie adekwatne do potrzeb a przestrzeń będzie traktowana jak własna.

Dobre praktyki

Ciekawym przykładem miejsca spotkań może być kompleks dawnych fabryk firmy Philips

w Eindhoven (Holandia).  Miejsce to jest wykorzystywane zarówno jako przestrzeń biurowa, jak i odpoczynku weekendowego. Znajduje się tu m.in. restauracja wykorzystująca uprawiane w myśl idei „urban gardening” warzywa. W parterze dawnej hali fabrycznej zorganizowano miejsce spotkań pasjonatów wspólnego majsterkowania, tzw. fab lab, zaś przy jego wejściu zbudowano recyklingowy plac zabaw. Także pozostałe przestrzenie publiczne zaaranżowano za pomocą roślin posadzonych w donicach, które służyły wcześniej jako kontenery na odpady wielkogabarytowe czy worki do przewożenia materiałów budowlanych. Ogrodnictwo miejskie jest obecnie bardzo popularne – w Bratysławie od dwóch lat w projekcie „Mobilne Zahrady” intensywnie uczestniczą młodzi ludzie, aktywnie poszukując kolejnych nieużytkowanych przestrzeni, także dachów budynków, aby zakładać na ich terenie ogrody warzywne. Wspólna praca i radość z efektów sprawia, że takie ogrody stają się osobliwymi miejscami spotkań.

Taki charakter mają także bazary ekologiczne organizowane w wielu dzielnicach Pragi w każdą sobotę – można tam nie tylko kupić produkty regionalne, ale także na miejscu coś zjeść. Z tej możliwości korzystają całe rodziny, wspólnie spędzając czas przy stolikach ustawionych na wolnym powietrzu. Z integrującej właściwości jedzenia skorzystała również niemiecka grupa designerów Raumlabor – w kooperatywie z Plastique Fantastique wykreowali oni Kichen Monument, gigantyczny dmuchany balon, który mógł być napompowany w dowolnym miejscu, dzięki czemu był mobilnym miejscem spotkań. Stawiany w różnych miastach, służył jako zadaszona restauracja, sala kinowa czy wykładowa. Innym działaniem Raumlabor sprzyjającym integracji ludzi jest projekt o nazwie „Rush Hour Rest Stop” – w wolnym tłumaczeniu „miejsce odpoczynku w godzinach szczytu”. Powstał on w południowoafrykańskim mieście Durban, którego urbanistyka podporządkowana została ruchowi samochodowemu. Aby nawiązać do kontekstu miejsca, schronienie, które powstało niedaleko ruchliwej ulicy, przy uczęszczanym ciągu pieszym, zostało wykonane z nadwozi starych samochodów. To nietypowe zadaszenie sprawiło, że ludzie chętnie zatrzymują się w miejscu, które wcześniej mijali obojętnie, ponieważ jest ono zacienione i można tam usiąść.

Teoria w praktyce

Śledzenie panujących trendów w projektowaniu, obserwowanie działań innych pozwala na wymianę doświadczeń i doskonalenie warsztatu pracy. Stąd też analizowanie różnego rodzaju projektów w kontekście danego miejsca jest niezwykłym źródłem wiedzy.

We Wrocławiu w maju tego roku odbyły się interdyscyplinarne warsztaty projektowe „Miejsce spotkań” obejmujące tematykę idealnej przestrzeni dla kontaktów społecznych. Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z dobrymi praktykami spotykanymi zagranicą i w Polsce. Dodatkowo sami starali się rozwiązać problemy jakie można spotkać w przestrzeni, która pomimo założonej pierwotnej funkcji nie spełnia swojej roli. Główne zadanie projektowe poprzedzone było ćwiczeniami pobudzającymi kreatywność, aby „wyjść z pudełka” schematycznych myśli, gdyż niejednokrotnie błędnie odrzucamy podczas pracy niestandardowe rozwiązania.