Oto plany kontroli NIK na 2023. Aż 90 tematów kontroli planowych

Nie sposób wskazać mniej lub bardziej ważnych sfer życia publicznego i funkcjonowania państwa – wszystkie wymagają zarówno mądrego, odpowiedzialnego zarządzania, jak i wnikliwego zbadania. Obliguje to wszystkie departamenty i delegatury Izby do pełnego zaangażowania – tak było zawsze i tak będzie w kolejnym, 105. już roku istnienia najwyższego polskiego organu kontroli państwowej – czytamy w komunikacie Najwyższej Izby Kontroli.

Administracja i szkolnictwo a pomoc uchodźcom

Spoglądając na wykaz zaplanowanych na 2023 rok kontroli, można jednak dostrzec kilka obszarów szczególnie istotnych. Agresja rosyjska na naszych ukraińskich sąsiadów, trwająca od 24 lutego 2022 wojna i jej międzynarodowe skutki nie pozostają bez wpływu na naszą sytuację i życie. Dlatego NIK przyjrzy się, jak organy administracji publicznej działały na rzecz przybyłych do Polski uchodźców z Ukrainy, a także jak kształcone są w polskich szkołach dzieci cudzoziemców i jak w jednostkach administracji publicznej obsługiwani są nie tylko obywatele polscy, ale i właśnie cudzoziemcy.

Kwestie surowców energetycznych

Embargo na dostawy paliw kopalnych z Rosji wymusza zapewnienie importu węgla z innych kierunków, toteż Izba przyjrzy się, jak administracja publiczna zadbała, by dostawy węgla kamiennego do Polski nie spadły do poziomu zagrażającego bezpieczeństwu energetycznemu. A także – jak przebiegało zabezpieczanie i wykorzystanie krajowych zasobów surowców energetycznych.

Bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo to nie tylko opał. NIK zbada, czy obywatele mają zapewnione miejsca w budowlach ochronnych na wypadek zagrożenia. I wreszcie – co państwo zrobiło, by pozyskać dla naszej armii i wdrożyć Bezzałogowy System Rozpoznawczo-Uderzeniowy. NIK skontroluje też, czy lotnictwo cywilne ma zapewnione bezpieczeństwo lotów i pasażerów.

Realizacja budżetu państwa oraz realizacja założeń polityki pieniężnej

Kryzys gospodarczo-finansowy, którego przejawy wojna w Ukrainie dodatkowo wyostrzyła, stawia pytania o stan finansów państwa i o wszystko, co wiąże się z pieniądzem publicznym. Jak co roku, NIK skontroluje przede wszystkim realizację budżetu państwa oraz realizację założeń polityki pieniężnej – temat gorący wskutek licznych dyskusji wokół decyzji Rady Polityki Pieniężnej i polityki NBP.

Odbudowa gospodarki po zapaści po-COVID-owej

Kontrolerzy Izby sprawdzą też, jak w okresie reform i odbudowy gospodarki po zapaści po-COVID-owej działało wsparcie państwa dla gmin, a także, czy prawidłowo wprowadzano zmiany podatkowe w ramach Polskiego Ładu.

Ubezpieczenia społeczne

Z finansami ściśle wiąże się sfera ubezpieczeń społecznych, stąd konieczność sprawdzenia zdolności windykacyjnych ZUS – to również trafi pod lupę kontrolerów Izby w 2023 roku.

Finanse i gospodarka

Finanse – to i gospodarka. Z pojemnego Planu pracy w tym zakresie warto wymienić przykładowo kontrolę prawidłowości gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa, a także zapobiegania nielegalnej eksploatacji kopalin.

Ekologia, GOZ, woda i gospodarka wodna “na celowniku” NIK

Dużo uwagi NIK poświęci wodzie i gospodarce wodnej. Zbada, jak kształtowały się zasoby wodne na terenach rolniczych (to dziedzina przedsiębiorstwa Wody Polskie), jak administracja publiczna działała na rzecz dobrego stanu wód, jak wspierano proces recyklingu, jak przebiegało wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym, czyli niwelującej poziom odpadów, jak reglamentowano i monitorowano działalność spalarni śmieci, jak ograniczano poziom zanieczyszczeń komunikacyjnych w miastach i jak wspierano rolnictwo ekologiczne.

Izba po raz kolejny zajmie się programem „Czyste Powietrze” badając jego sprawozdania finansowe.

Ochrona zdrowia

Dbałość o ekologię to dbałość o zdrowie. Problematyka ochrony zdrowia i leczenia to jeden z priorytetowych kierunków działania NIK. W 2023 roku Izba zbada dostępność publicznego leczenia onkologicznego i stomatologicznego, przyjrzy się rządowemu programowi pilotażowemu leczenia ostrej formy udaru niedokrwiennego, skontroluje, jak przebiega zabezpieczenie państwa w krew i jej składniki, jak zamierzamy leczyć dorosłych z otyłością, jak skuteczna jest kontrola wydawania leków bez recepty.

Ze szczególną uwagą kontrolerzy przyjrzą się sferze, która w ostatnich latach wywoływała gorące kontrowersje – opiece psychiatrycznej nad dziećmi i młodzieżą oraz świadczonej młodym obywatelom pomocy psychologicznej i psychoterapeutycznej.

Inne obszary kontroli

NIK odpowie też na pytanie o zapobieganie wykluczeniu komunikacyjnemu zarówno w pociągach, jak i w komunikacji autobusowej w rejonach pozamiejskich.

Izba skontroluje także sprawność działania i funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, który ma ogromny wpływ na życie obywateli i funkcjonowanie całego państwa.

W 2021 roku głośno było o niejasnych kryteriach finansowania działań na polu kultury w ramach rządowego Funduszu Wsparcia Kultury. Przyszedł czas, by przejrzystości i zasadności funkcjonowania Funduszu przyjrzeli się nasi kontrolerzy.

Izba zbada skuteczność budzącego duże emocje systemu informatycznego CEPiK, prześwietli sposób zarządzania reklamą w przestrzeni publicznej, oceni stan bezpieczeństwa i resocjalizacji w zakładach poprawczych i im podobnych placówkach. I wreszcie skontroluje skierowany do uczniów szkół podstawowych program „Laboratoria Przyszłości”.

Prezentujemy tylko ułamek tego, czym NIK będzie się zajmować w 2023 roku. A do tego dodajmy jeszcze aktywność na arenie międzynarodowej – audyt OECD i Funduszu Przezorności OECD, audyt sprawozdań finansowych Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju, audyt Interpolu…

To wszystko zawarte jest w przyszłorocznym Planie pracy. Plan nie wyczerpuje możliwości i przyjętych założeń. Najwyższa Izba Kontroli zawsze była czujna i elastyczna – i w tym celu 20 procent swego potencjału kontrolnego zachowuje w rezerwie na tzw. kontrole doraźne, które wynikają z bieżących wyzwań i zjawisk.

Z pełny planem NIK na 2023 można zapoznać się tutaj