Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera innowacje środowiskowe, oferując różne mechanizmy i narzędzia. Od 2016 r. spółki tworzące nowoczesne projekty z zakresu ochrony środowiska będą mogły skorzystać z nowego instrumentu, jakim jest wejście kapitałowe.

? Pomimo dużej przedsiębiorczości Polaków Polska zajmuje dalekie od czołówki miejsca w międzynarodowych rankingach innowacyjności. Fundusz widzi potrzebę wsparcia innowacji, pomimo że inwestycje takie obarczone są największym ryzykiem. W planach podziału środków na inwestycje innowacyjne Narodowy Fundusz faktycznie kieruje je do przedsiębiorców, nie tylko na fazę badania i rozwoju. Dajemy tym samym jasny sygnał, że nauka powinna pracować na rzecz przemysłu i wspierać jego rozwój. Dzięki temu dofinansowanie publiczne będzie rzeczywiście wspierało zrównoważony rozwój z korzyścią dla gospodarki i mieszkańców Polski ? mówi Małgorzata Skucha, prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Program Gekon

Dotychczas NFOŚiGW finansował innowacyjne przedsięwzięcia ? zarówno na etapie badań naukowych, jak i technologie gotowe do wdrożenia ? wspólnie z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w ramach programu Gekon. Dofinansowywane są z niego projekty obejmujące realizację badań naukowych i prac rozwojowych oraz wdrożenie innowacyjnych technologii proekologicznych. O dofinansowanie może ubiegać się przedsiębiorca, grupa przedsiębiorców działających na podstawie umowy albo konsorcjum naukowe ? grupa jednostek organizacyjnych, składająca się co najmniej z jednej jednostki naukowej oraz co najmniej jednego przedsiębiorcy.

Wsparcie w ramach programu Gekon mogą otrzymać inwestycje proekologiczne dotyczące pozyskiwania gazu niekonwencjonalnego, poprawy efektywności energetycznej i magazynowania energii, pozyskiwania energii z czystych źródeł oraz ochrony i racjonalizacji wykorzystania wód, a także nowatorskie metody otrzymywania paliw, energii oraz materiałów z odpadów i ich recyklingu.

Obecnie trwa ciągły nabór wniosków na dofinansowanie przedsięwzięć w fazie wdrożeniowej. Do wykorzystania jest 160 mln zł. Nabór dotyczy tylko beneficjentów, którzy w ramach programu Gekon z sukcesem zakończyli realizację projektu w fazie badawczo-rozwojowej i otrzymali potwierdzenie realizacji projektu. Przedsiębiorcy mogą uzyskać dotację w wysokości do 20 mln zł, lecz nie więcej niż 5-krotność kwoty dofinansowania, jaką otrzymali na badania i rozwój. NFOŚiGW alokował w tym programie 200 mln zł. Taką samą kwotę przeznaczył NCBR.

Wejście kapitałowe

Od 2016 r. NFOŚiGW zamierza wspierać określone innowacyjne inwestycje także poprzez nowy instrument wsparcia ? wejście kapitałowe. Dotyczy to projektów zarówno przedsiębiorców, jak i samorządów oraz ich spółek. Podejmując decyzje w tym zakresie Narodowy Fundusz będzie kierował się m.in. korzyściami dla środowiska, czyli efektami ekologicznymi. W lipcu br. Zarząd Narodowego Funduszu przyjął ?Wytyczne finansowania przedsięwzięć w formie objęcia lub nabycia udziałów lub akcji?, które pozytywnie zaopiniowała Rada Nadzorcza. Dokument zmienia podejście do wejść kapitałowych i wprowadza jasne zasady wyboru projektów. Ocena wniosku będzie odbywała się podobnie jak ocena wniosku pożyczkowego. Dodatkowymi elementami będą natomiast tzw. due diligence (badanie kondycji finansowej) oraz zawarcie umowy inwestycyjnej. ? Celem badania due diligence jest ograniczenie ponoszonego ryzyka, a umowa inwestycyjna będzie regulować szczegółowe warunki i przebieg inwestycji kapitałowej. Przewidywany horyzont inwestycyjny wynosi do 15 lat, ale proces wyjścia kapitałowego NFOŚiGW powinien rozpoczynać się najpóźniej od 10. roku. W grę wchodzą praktycznie wszystkie opcje wyjścia: odkupienie i umorzenie akcji, wprowadzenie inwestora strategicznego czy upublicznienie spółki ? wyjaśnia Jacek Gdański, zastępca prezesa Zarządu NFOŚiGW.

W obszarze zainteresowań NFOŚiGW znajdują się kwestie związane z gospodarką odpadami, gospodarką wodociągowo-kanalizacyjną i ciepłowniczą oraz odnawialnymi źródłami energii. Można się spodziewać, że wejścia kapitałowe będą miały ogromne znaczenie, ponieważ mogą stanowić formę pomocy dla tych przedsiębiorstw i władz lokalnych, które już nie mogą zaciągać klasycznego długu. ? Narodowy Fundusz sfinansuje do 100% kosztów kwalifikowanych. W projektach typu project finance będzie to do 40% wartości przedsięwzięcia. Oczekujemy przy tym stopy zwrotu kapitału na poziomie rynkowym. Co do zasady, przewidujemy mniejszościowy udział w kapitale beneficjenta. Objęcie pakietu większościowego będzie dopuszczalne na zasadzie wyjątku. Minimalna wielkość zaangażowania to 3 mln zł, górna granica nie została określona. Instrument będzie wspierał kapitałowo spółki rentowne, które posiadają zbyt niskie kapitały własne w stosunku do potrzeb inwestycyjnych. Długoterminowe wsparcie oferowane przez NFOŚiGW zwiększy możliwości finansowe i przyczyni się do szybszego rozwoju spółek ? dodaje J. Gdański.

Ile pieniędzy zamierza w taki sposób wyłożyć Fundusz? ? Wydatkowanie środków uzależniamy od zainteresowania beneficjentów tym instrumentem oraz od tego, jak wsparcia kapitałowe sprawdzą się w praktyce. W 2016 r. przewidujemy stworzenie możliwości udzielenia wsparcia kapitałowego do kwoty 200 mln zł. Na pierwszym etapie Narodowy Fundusz ocenia dopuszczalność pomocy publicznej, dlatego będziemy inwestowali w przedsiębiorstwa rentowne ? mówi J. Gdański.

Sokół dla przedsiębiorców

W przyszłym roku NFOŚiGW uruchomi także nowy (obok programu Gekon) program ukierunkowany na wspieranie innowacji ? Program Sokół. Również w tym skierowanym wyłącznie do przedsiębiorców programie Narodowy Fundusz będzie oferował wejście kapitałowe. Sokół ma wspierać tych przedsiębiorców, którzy chcą wdrażać innowacyjne technologie środowiskowe w swoich zakładach. Zgodnie z założeniami Narodowego Funduszu, przedsiębiorcy posiadający dobre pomysły nie będą prowadzili badań, lecz realizowali projekty w praktyce ? wdrażali nową technologię albo budowali nowe linie technologiczne czy nawet całe zakłady. ? Chcemy wspierać przedsięwzięcia, które charakteryzują się innowacyjnością co najmniej na poziomie krajowym. Przez innowacyjność rozumiemy wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie swoich cech lub zastosowań, a także innowacyjność procesową, rozumianą jako wdrożenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostawy. Jestem przekonana, że program ten będzie cieszył się dużym zainteresowaniem prężnych polskich firm, otwartych na nowe rozwiązania i gotowych na poniesienie ryzyka, ale również na czerpanie zysków z wprowadzenia na rynek innowacji ? mówi M. Skucha.

Z programu Sokół będą wspierane inwestycje, które służą ochronie środowiska poprzez poprawę efektywności energetycznej, zagospodarowanie odpadów lub zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych, w tym wody. Przedsięwzięcia te muszą wpisywać się w co najmniej jeden z trzech obszarów Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS): 7 ? Wysoko sprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii, 11 ? Minimalizacja wytwarzania odpadów, w tym niezdatnych do przetworzenia, oraz wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (recykling i inne metody odzysku), 12 ? Innowacyjne technologie przetwarzania i odzyskiwania wody oraz zmniejszające jej zużycie.

Budżet programu Sokół opiewa na miliard złotych. Na realizację inwestycji przedsiębiorca będzie mógł otrzymać pożyczkę w wysokości 0,5-90 mln zł, z możliwością jej częściowego umorzenia do 20%, jednak nie więcej niż 5 mln zł. Program będzie realizowany do 2023 r. z możliwością zawarcia umów do 2020 r. NFOŚiGW przewiduje nabór wniosków w trybie ciągłym.

Katarzyna Gorwa