Początki nowożytnej ochrony przyrody datuje się zwykle na drugą połowę XIX w. Pewne elementy ochronne funkcjonowały już jednak znacznie wcześniej ? początkowo w prawie zwyczajowym, a następnie w prawie stanowionym, choć były motywowane głównie względami gospodarczymi. Śladów takiej ochrony na polskich ziemiach można się doszukać w regulacjach dotyczących bobrów i turów.

Przyjmuje się zwykle, że najwcześniejszą formą ochrony przyrody były regalia panującego. Mianem regaliów określa się zastrzeżone wyłącznie dla władcy dziedziny działalności gospodarczej, które stanowiły w istocie monopol panującego. Najdawniejsze z nich wywodziły się z podstawowego regale ziemi, a z interesującego nas punktu widzenia duże znaczenie miały regalia bartne i górnicze, polowania i rybołówstwa. Elementów ochrony gatunkowej zwierząt można dopatrywać się w regale polowania, oznaczającym, że w niektórych rodzajach polowania mógł uczestniczyć jedynie władca lub osoba obdarzona przez niego specjalnym przywilejem. Pierwotnie polować mógł każdy, dopiero później stopniowo kształtowało się książęce regale polowania, które zawęziło wcześniejsze prawa tylko do kilku typów łowów. Oczywiście, regalia nie miały na celu ochrony przyrody, lecz zapewnienie korzyści majątkowych, a w przypadku polowania ? także zagwarantowanie panującemu rozrywki. W jakimś stopniu ograniczały jednak zakres polowań na pewne gatunki zwierząt, co widać choćby na przykładzie bobrów i turów.

W lit...