Rozszerzona odpowiedzialność producentów (ROP). Niezbędny element gospodarki odpadami

ROP określona jest w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w sprawie odpadów i oznacza strategię ochrony środowiska, w ramach której odpowiedzialność producenta za produkt zostaje przedłużona do końca cyklu życia produktu.

ROP tworzy mechanizm ekonomicznej odpowiedzialności producenta za jego produkty wprowadzane na rynek nie tylko w okresie użytkowania i gwarancji, ale także na etapie poużytkowym, kiedy produkt staje się odpadem.

Chodzi o to, aby producent był odpowiedzialny za swój produkt, również po jego sprzedaży. Obecnie w polskim systemie koszty te niemal w całości ponoszone są przez każdego z obywateli w ramach opłaty ryczałtowej za gospodarowanie odpadami, wnoszonej do gminy. I to zapewne się nie zmieni, bo w ostatecznym rachunku to konsument poniesie wszelkie dodatkowe koszty.

Odpowiedzialność za produkt również po sprzedaży

Głównym celem całej koncepcji ROP jest zmuszenie producentów do całościowego spojrzenia na swój produkt, nie tylko na etapie sprzedaży i użytkowania.

Mechanizm ten wiąże w aspekcie ekonomicznym koszty zagospodarowania odpadów, w jakie przekształca się produkt po zakończeniu jego użytkowania, z opłatą ponoszoną przez producenta na rzecz podmiotów realizujących jego przetworzenie jako odpadu. Dotyczy to wszystkich produktów, jednak ze względu na ilość problem dotyczy zwłaszcza odpadów opakowaniowych.

Cały system gospodarki odpadami przez lata opierał się na różnych założeniach. W tej chwili to mieszkańcy dopłacają za produkty, które po zakończeniu użytkowania trafiają jako odpad do systemu.

Stale rosnąca konsumpcja, a co za tym idzie – wytwarzanie coraz większej ilości odpadów -powoduje, że co rusz następują podwyżki opłat związanych z unieszkodliwianiem odpadów. Wprowadzenie dobrego systemu ROP byłoby ratunkiem dla samorządów. Wiązałoby się to z dopłatą do gminnego systemu gospodarki odpadami, a w konsekwencji z mniejszymi opłatami dla mieszkańców.

Samorządy, ekolodzy i producenci chcą zmian

Obecnie o wprowadzenie ROP postulują samorządy na wszystkich szczeblach, popierają je także eksperci, ekolodzy, a nawet przedstawiciele producentów.

– Termin transpozycji unijnych przepisów upływa w połowie 2020 r., a dyrektywy w sprawie ograniczania jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych w 2021 roku. Nie oznacza to, że nie chcielibyśmy tego zrobić wcześniej. Nowy zakres ROP będzie wprowadzać nowelizacja ustawy odpadowej oraz opakowaniowej, nad którą rozpoczęliśmy już prace. Przewidujemy, że nowelizacja ta powinna wejść w życie w połowie przyszłego roku – zapowiedział wiceszef resortu środowiska Sławomir Mazurek.

Szerzej o kwestii powiązania ROP i gospodarki odpadami będziemy dyskutować podczas 23 edycji Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON Environment.