Czy jutro będzie smog? IOŚ przygotuje prognozy jakości powietrza dla Polski

1 stycznia weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy Prawo ochrony środowiska, które nałożyły obowiązek modelowania matematycznego, zarówno na potrzeby opracowania krótkoterminowych prognoz, jak i rocznych ocen jakości powietrza, na Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB). Powierzenie zadań instytucji państwowej, dzięki ujednoliceniu metodologii badań, pozwala na przeprowadzenie ocen jakości powietrza, a tym samym możliwość podjęcia działań.

– Celem zmian jest podniesienie jakości badań powietrza atmosferycznego, a także wzmocnienie systemu oceny wpływu zanieczyszczeń na środowisko i zdrowie ludzi. Chodzi o podejmowanie skutecznych działań usprawniających zarządzanie jakością powietrza –  wyjaśnił minister środowiska Henryk Kowalczyk.

– Rezultatem wprowadzanych zmian będzie bezpłatny i powszechny dostęp obywateli do jednolitej i spójnej informacji na temat rozkładu stężeń zanieczyszczeń powietrza oraz prognoz jakości powietrza w całym kraju – dodał wiceminister Sławomir Mazurek.

System prognozowania prowadzony przez IOŚ jest oparty jest na deterministycznym modelu dynamiki i chemii atmosfery, który umożliwia wykonanie obliczeń od skali lokalnej poprzez skalę regionalną, aż do skali globalnej. Została też utworzona Centralna Baza Emisyjna, za którą odpowiada Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) funkcjonujący w strukturze IOŚ-PIB. W Centralnej Bazie Emisyjnej gromadzone są informacje dotyczące emisji m.in. ze źródeł przemysłowych i energetycznych, a także z ogrzewania mieszkań, transportu, rolnictwa i źródeł naturalnych.

– Dotychczas wykonywane zadania związane z modelowaniem jakości powietrza prowadzone były przez poszczególne województwa odrębnie, z wykorzystaniem różnych danych dotyczących zarówno emisji zanieczyszczeń (bazy emisji w różnym stopniu kompletnej), jak i narzędzi obliczeniowych, co mogło skutkować brakiem ciągłości przestrzennej rozkładu stężeń zanieczyszczeń w skali kraju, jak również brakiem zapewnienia spójności czasowej, pozwalającej np. na analizę trendów zmian jakości powietrza na obszarze całego kraju – wyjasnił dyrektor IOŚ-PIB Krystian Szczepański.

Teraz wyniki modelowania przekazywane są codziennie do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska i uzupełniają pomiary prowadzone przez sieć Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Przekazywane dane dotyczą: pyłu zawieszononego PM10, dwutlenku azotu NO₂, dwutlenku siarki SO₂ (w okresie zimowym od października do marca) i ozonu troposferycznego O₃ (w okresie letnim od kwietnia do września).

IOŚ ocenia też ogólny poziom narażenia, wyrażony jako Polski Indeks Jakości Powietrza, zdefiniowany na stronie Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i wykorzystywany do obliczeń indeksu na podstawie pomiarów ze stacji PMŚ.

Prognozy prezentowane są na stronach www.powietrze.gios.gov.pl i www.ios.gov.pl/jakosc-powietrza. Dane aktualizowane są codziennie w godzinach porannych, na kolejne trzy dni („dziś-jutro-pojutrze”).

Na stronie IOŚ-PIB aktualnie dostępne są:

• mapy indeksu średniodobowego na kolejne trzy dni;
• trend zmian indeksu w miastach wojewódzkich;
• animacja rozkładu indeksu nad obszarem Polski.