Kosić trawę czy nie kosić? ABC koszenia trawników

Innego rodzaju pielęgnacja jest wskazana w pasach drogowych, na trawnikach w centrum miasta oraz na obiektach sportowych. Jest też cały szereg czynników dodatkowych, które należy wziąć pod uwagę. W każdym przypadku działania dotyczące pielęgnacji roślin są dokładnie przemyślane i dostosowane do aktualnych warunków atmosferycznych.

W odpowiedzi na liczne dyskusje wokół tematu koszenia Urząd Miasta w Poznaniu opublikował “Trawnikowe ABC”. Oto ono:

A – Alergicy

Kwitnące rośliny na terenie całego miasta to ogromna uciążliwość dla alergików. Dla osób uczulonych na pyłki wiosna i lato to prawdziwy koszmar. Kwitnąca trawa w centrum miasta spotęguje ich cierpienie. Dlatego w Poznaniu tego rodzaju enklawy zieleni powstają bardziej na obrzeżach.

B – Bezpieczeństwo

Planując częstotliwość koszenia, należy wziąć pod uwagę specyfikę terenu. Pas drogowy z uwagi na swoją funkcję musi być bezpieczny dla uczestników ruchu. Podstawą jest zapewnienie odpowiedniej widoczności. Ponadto wysokie, niekoszone rośliny “wykładają się” na ścieżki rowerowe, chodniki i jezdnie, zawężając je, dlatego tereny do nich przyległe również muszą być wykaszane.

C – Częstotliwość

W tym roku Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu na wielu ulicach ograniczył częstotliwość koszenia jedynie do dwóch razy w ciągu sezonu wegetacyjnego. Wprowadzono także wymóg rozdrabniania pokosu, czyli ściętej roślinności i pozostawiania go w miejscu koszenia (jeśli pozwala na to wysokość koszonych roślin). O to, by pielęgnacja miejskich trawników, parków i skwerów była dostosowana do warunków atmosferycznych, dba Zarząd Zieleni Miejskiej. W okresach suszy przewidywane są przerwy w koszeniu.

D – Długość trawy

ZDM zwiększył również wysokość trawy, która podlega koszeniu, jak również minimalną wysokość trawy po koszeniu. W umowach z wykonawcami prac zawarte zostały szczegółowe wytyczne w tym temacie. Na terenach będących w administracji ZZM znajdują się obszary, na których trawa koszona jest ekstensywnie (jej wysokość dochodzi do 20 cm).

E – Estetyka

Nie można zapominać, że zieleń w mieście pełni funkcję estetyczną, a w wielu miejscach trawnik odznaczający się odpowiednim wyglądem jest bardzo pożądany, np. na urządzonych skwerach czy w miejscach, w których towarzyszy on ciekawym założeniom zieleni, składającym się z krzewów, bylin i innych roślin. W parkach położonych w centrum miasta, będących jego wizytówką, estetyczny trawnik daje poczucie ładu i porządku. Stanowi przedpole dla kompozycji drzew i krzewów ozdobnych, kwietników czy elementów małej architektury, a także przestrzeń do swobodnego wypoczynku mieszkańców.

F – Fazy rozwoju roślin

Koszenie służy wzmocnieniu i zagęszczeniu roślin najbardziej pożądanych w terenach zieleni, tj. trawiastych. Zapobiega też kwitnieniu, powodującemu przejście traw z fazy wegetatywnej w generatywną, w której rośliny tracą pożądane cechy – zamiast liści pochłaniających zanieczyszczenia wytwarzają pęd kwiatostanowy i nasiona. Koszenie służy także zwalczaniu chwastów.

G – Gry i zabawy

Trawniki w mieście pełnią funkcję rekreacyjną. W parkach o mniej formalnym charakterze są miejscem gier i zabaw dla dzieci (czasem jedynym na osiedlu). Zaniedbany teren, pokryty wysoką roślinnością – kłującą i utrudniającą poruszanie się – uniemożliwi jakąkolwiek aktywność.

H – Hektar

Zarząd Dróg Miejskich co roku zmniejsza powierzchnię koszonego terenu (zieleń w pasie drogowym zajmuje 950 hektarów). W stosunku do roku ubiegłego do koszenia przewidziano o ok. 30 proc. mniej trawników. W 2019 r. była to powierzchnia 335 hektarów, w 2020 r. będzie to 191 hektarów. Oznacza to, że ponad 140 ha więcej jest w tym roku zupełnie wyłączonych z koszenia. Zarząd Zieleni Miejskiej opiekuje się 519,11 ha zieleni, na które składają się parki, zieleńce, a także zieleń o charakterze naturalnym. W 2020 r. koszeniu intensywnemu podlega 150,75 ha, koszeniu ekstensywnemu – 171,49 ha, 0,8 ha to obszar, na którym w ciągu roku obowiązuje jednokrotne koszenie.

I – Inwestycja

Miasto Poznań inwestuje w zieleń. Ochrona klinów zieleni, tworzenie nowych parków i skwerów oraz rewitalizacja tych już istniejących – to tylko część strategii. Powstające trawniki nie są samorzutną, spontaniczną roślinnością łąkową, ale murawą złożoną z określonych, dostosowanych do miejsca, w którym rosną, gatunków traw. Parki i zieleńce są zakładane według określonych wytycznych projektowych. Każda taka inwestycja jest dokładnie przemyślana.

J – Jakość trawnika

Koszenie ma podstawowy wpływ na jakość trawnika. Dopuszczenie do kwitnienia traw powoduje ich gorsze krzewienie i powstawanie kęp, między którymi pojawiają się puste przestrzenie. Pozostawienie reprezentacyjnych trawników bez zabiegów pielęgnacyjnych, choćby przez jeden sezon wegetacyjny, spowoduje ich nieodwracalne zniszczenie i zniweczenie wieloletnich starań.

K – Kleszcze

Koszenie trawników zmniejsza ryzyko ukąszenia przez kleszcze, przenoszące groźne choroby, a których liczebność z powodu ciepłych zim w ostatnich latach mocno wzrosła. Pasożyty, chowające się w wysokiej trawie to zagrożenie nie tylko dla ludzi, ale także domowych zwierząt. Długie i nieskoszone źdźbła dla kleszczy to duże ułatwienie – łatwiej im się po nich wspiąć np. do nogi swojej ofiary. Regularne przycinanie trawy w miejscach chętnie uczęszczanych przez mieszkańców i ich czworonożnych pupili sprawia, że groźne pasożyty tracą swoją kryjówkę.

L – Leżenie na trawie

To popularna forma wypoczynku. Przykładem może być park Adama Mickiewicza w centrum miasta (przed Operą), w którym bardzo często można zaobserwować mieszkańców i turystów relaksujących się przy fontannie. Skoszona trawa zachęca do spędzania wolnego czasu w ten sposób. Zarośnięte chwastami tereny uniemożliwiają taką formę rekreacji.

Ł – Łąki w mieście

W miastach takich jak Poznań spotyka się łąki samoistne, które powstają na koszonych rzadko obszarach. Roślinność rośnie tu spontanicznie, a ingerencja człowieka ogranicza się tylko do dwukrotnego skoszenia, aby umożliwić roślinom ponowne kwitnienie w sezonie. Takie tereny można zobaczyć w sąsiedztwie popularnych miejsc rekreacji – jak parki czy laski (choć częściej na obrzeżach niż w centrum miasta). Samoistne łąki powstają także przy poznańskich ulicach – tam, gdzie nie ma to wpływu na bezpieczeństwo ruchu kołowego, czyli na terenach pozbawionych wjazdów na posesje, skrzyżowań czy łuków drogi. W miejskiej przestrzeni pojawiają się też tzw. łąki kwietne. Są ciekawym sposobem zagospodarowania pasów zieleni, jednak z uwagi na warunki atmosferyczne charakteryzujące Wielkopolskę, tj. deficyt opadów a także małą szerokość terenów zieleni w pasie drogowym, nie dają pożądanych efektów.

M – Mieszkańcy

Nierzadko sami poznaniacy domagają się przycięcia trawy, ponieważ tereny niekoszone zostają niejako oddane środowisku, ale odebrane mieszkańcom, którzy nie mogą z nich korzystać. Większe połacie porośnięte wysokimi roślinami, których pędy są zdrewniałe z powodu braku koszenia, stanowią miejsce niedostępne dla rekreacji. Uniemożliwiają spacery z domowymi zwierzętami, a dzieciom utrudniają zabawę.

N – Nawadnianie

Spora część obiektów w centrum miasta jest wyposażona w systemy automatycznego nawadniania, dzięki czemu pomimo okresów suszy trawniki są utrzymane w dobrej kondycji. W parkach, w których nie funkcjonuje system nawadniający, inspektorzy Zarządu Zieleni Miejskiej na bieżąco kontrolują warunki pogodowe i w razie długotrwałego braku opadów okresowo wstrzymują koszenie trawników.

O – Owady

Argumenty dotyczące pozytywnych aspektów płynących z niekoszonych terenów zieleni, związanych z występowaniem roślin miododajnych, tworzących obszary żerowania owadów są słuszne – pod warunkiem, że miejsca te są oddalone od drogi. Specjaliści wskazują, że wabienie owadów w wąskie pasy zieleni położone przy drogach zwiększa ich śmiertelność, gdyż giną one w zderzeniach z pojazdami. Do zwiększenia śmiertelności owadów przyczyniają się również zanieczyszczenia komunikacyjne, które kumulują się w formie gazów i cząstek stałych oraz osadzają na roślinach znajdujących się najbliżej jezdni.

P – Pielęgnacja

Koszenie trawników nie jest działaniem szkodliwym, lecz jednym z podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak nawożenie czy podlewanie. Wie o tym każdy, kto dba o własny przydomowy trawnik. Tereny, które nie są regularnie koszone, zostają zniszczone poprzez zaniedbania w pielęgnacji, co jest zjawiskiem nieodwracalnym. Całkowite zaprzestanie pielęgnacji trawników w intensywnie użytkowanych parkach miejskich spowoduje też, że powierzchnie te będą trudne do sprzątania, zanieczyszczone psimi odchodami, śmieciami itp.

R – Regeneracja

Trawniki charakteryzują doskonałe zdolności regeneracyjne. Mogliśmy to obserwować późnym latem i jesienią ubiegłego roku. Przesuszony trawnik bardzo szybko się regeneruje i zazielenia, gdy tylko otrzyma odpowiednią ilość wilgoci.

S – Sportowe obiekty

Tereny zarządzane przez Poznańskie Ośrodki Sportu i Rekreacji wymagają regularnej pielęgnacji. Z oczywistych względów systematyczne koszenie odbywa się na boiskach oraz łąkach rekreacyjnych przy krytych basenach. Zabiegowi temu są poddawane tereny miejskich kąpielisk, gdzie każdorazowo o konieczności cięcia trawy przypominają pracownicy sanepidu.

T – Tereny miejskie

Nie wszystkie tereny zielone na terenie Poznania znajdują się w administracji Miasta oraz miejskich spółek i instytucji. Część obszarów jest zarządzana przez spółdzielnie mieszkaniowe lub jednostki prywatne. W takiej sytuacji to zarządca terenu decyduje o częstotliwości i sposobie koszenia trawy. Miasto nie może niczego narzucić.

U – Uwarunkowania

Innego rodzaju pielęgnacja jest wskazana w pasach drogowych, na trawnikach w centrum miasta oraz na obiektach sportowych. W pierwszym przypadku ważną rolę odgrywa nie tylko estetyka, ale także bezpieczeństwo (m. in. zapewnienie widoczności w pasach drogowych). W przypadku parków i skwerów należy wziąć pod uwagę fakt, że miejsca te będą służyć szeroko pojętej rekreacji, często są także wizytówką miasta – podobnie jak obiekty sportowe. W każdym przypadku działania pielęgnacyjne są dokładnie przemyślane i dostosowane do lokalnych warunków.

W – Warunki atmosferyczne

Ważne jest, aby decydując się na koszenie, brać pod uwagę warunki pogodowe – m.in. opady, temperaturę powietrza i wilgotność podłoża. Dlatego w umowach z wykonawcami Zarząd Dróg Miejskich wprowadził zapis pozwalający na wstrzymanie koszenia, kiedy warunki atmosferyczne nie będą odpowiednie (okresy suszy). Podobnymi zasadami kieruje się Zarząd Zieleni Miejskiej.

Z – Zaprószenie ognia

Należy pamiętać, że kilkudziesięciocentymetrowe źdźbła niekoszonej łąki w okresie długotrwałej suszy mogą być łatwo strawione przez przypadkowo zaprószony ogień. W takiej sytuacji straty mogą być nieodwracalne. Śmierć poniosą nie tylko rośliny, ale również żyjące w danym rejonie zwierzęta.