W przypadku gospodarki o obiegu zamkniętym należy wziąć pod uwagę nie tylko produkty, ale też nowe sposoby świadczenia usług, a także formy mieszane ? produkcja połączona z usługą ? niejednokrotnie stawiające użytkownika w roli prosumenta.

Gospodarka o obiegu zamkniętym (dalej: GOZ) to temat niezwykle szeroki. Obejmuje bowiem nie tylko najbardziej oczywiste gospodarowanie odpadami, ale dotyczy również pozyskiwania surowców, projektowania, produkcji i konsumpcji. Na każdym etapie cyklu życia produktu można zidentyfikować działania, które zwiększą wydajność zasobową, zmniejszą zużycie energii lub wydłużą czas pozostawania danego dobra w obiegu.

Zatem w ramach GOZ-u należy wziąć pod uwagę nie tylko produkty, ale też nowe sposoby świadczenia usług, a także formy mieszane ? produkcja połączona z usługą ? niejednokrotnie stawiające użytkownika w roli prosumenta. Takich nowych aspektów użytkowania, świadczenia pracy czy prowadzenia działalności gospodarczej w GOZ-ie można dostrzec więcej. Jeżeli przyjmiemy, że na każdym etapie cyklu życia identyfikuje się wiele elementów wartych poprawienia czy przemodelowania, to powstaje dość pokaźny zestaw działań, służących faktycznemu wdrożeniu GOZ-u w Polsce.

Trzeba wybrać priorytety

Niezwykle istotne jest to, aby wszystko, co zostanie zaproponowane jako nasza krajowa droga do realizacji GOZ-u, miało uzasadnienie w polskich realiach społeczno-gospodarczych. Polski miks energetyczny, dostęp do kluczowych surowców czy struktura gospodarki z o wiele większym udziałem przemysłu niż w większości państw UE to tylko przykładowe elementy, które powinny zostać uwzględnione przy wyborze działań sprzyjających realizacji założeń GOZ-u. Ponadto należy wybrać priorytety, które niejako będą pełnić funkcje pilotażowe w ramach tej nowej koncepcji gospodarczej w Polsce. GOZ jest tak pojemnym pojęciem, że nie sposób skupić się na wszystkich jego elementach. Przy często rozbieżnych interesach różnych branż gospodarki oraz ? szerzej ? różnych uczestników życia gospodarczego, wybranie kilku najistotniejszych elementów nie będzie łatwe.

Mapa drogowa GOZ-u

Do rozpoczęcia dyskusji nad polską drogą do GOZ-u przystąpiło Ministerstwo Rozwoju, które na swojej stronie internetowej w styczniu br. umieściło wstępny projekt ?Mapy drogowej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym?1. Ma to być jeden z projektów strategicznych Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, a więc wpisze się w całościową wizję rozwoju kraju. Ten wstępny projekt, którego celem jest w szczególności rozpoczęcie dyskusji nad wizją GOZ-u dla Polski, a także nad priorytetami i zakresem dokumentu, zawiera cztery rozdziały: Zrównoważona produkcja przemysłowa, Zrównoważona konsumpcja, Biogospodarka oraz Nowe modele biznesowe. Podział ten nie jest przypadkowy. Ma bowiem wskazywać na najważniejsze ? gospodarcze ? elementy GOZ-u, lecz bez tradycyjnego podziału na branże czy resorty.

Zrównoważona produkcja i konsumpcja

W rozdziale tym zawarto działania zarówno dotyczące odpadów przemysłowych (stanowiących w Polsce ponad 90% wszystkich generowanych odpadów), rozszerzonej odpowiedzialności producenta, jak i śladu środowiskowego. To propozycje analiz i potencjalnych zmian regulacyjnych, ale także zwiększenia świadomości przedsiębiorców w zakresie zrównoważonego rozwoju i produkcji przyjaznej środowisku oraz społeczeństwu. To w tym rozdziale analizuje się koncepcję stworzenia platformy wymiany surowców wtórnych czy wzmocnienia roli klastrów gospodarczych. Kolejny rozdział ? dotyczący zrównoważonej konsumpcji ? prezentuje punkt widzenia konsumenta na odpady komunalne jako na doskonałe źródło dobrej jakości surowców wtórnych dla gospodarki. Ponadto odnosi się do problemu marnotrawstwa żywności oraz zawiera propozycje działań edukacyjnych. W rozdziale tym zaproponowano też np. analizę możliwości stworzenia alternatywnych sposobów zbierania odpadów i wprowadzenie do programów nauczania tematyki GOZ-u.

Biogospodarka

Zagadnienie to jest zarówno bardzo obszerne, jak i niedookreślone. Wydaje się, że drzemie w nim niezwykły potencjał działań zwiększających konkurencyjność polskiej gospodarki. Jednak najpierw trzeba określić, które inicjatywy i branże w naszym kraju są najbardziej obiecujące w kontekście wdrożenia GOZ-u, a tym samym jak ukierunkować działania w ramach mapy drogowej. A priori można stwierdzić, że w pojęciu tym mieszczą się zarówno rolnictwo, przemysł przetwórczy czy chociażby sektor paliwowy. W rozdziale dotyczącym nowych modeli biznesowych dokonano próby podziału sposobów prowadzenia działalności gospodarczej na takie, które jeszcze bardziej wydajnie mogą kontrybuować do realizacji GOZ-u. Nie można jednak zapominać, że GOZ to również styl życia i sposób myślenia, a działanie może opierać się na połączeniu produkcji, konsumpcji i współdzielenia. Przyjmując, że taki model ostatecznie musi się także opłacać, czyni to zadanie tym bardziej ambitnym.

Projekt zamieszczony na stronie Ministerstwa Rozwoju ma na celu raczej rozpoczęcie dyskusji niż narzucenie wizji GOZ-u dla Polski. Ta powinna zostać wypracowana ? na podstawie tego dokumentu ? ale w toku prac powołanego przez ministra rozwoju Zespołu do spraw Gospodarki o Obiegu Zamkniętym. Przez większość 2017 r. w ramach Zespołu pracować mają grupy robocze, w których administracja centralna ? wspólnie z przedsiębiorcami, przedstawicielami nauki, organizacjami pozarządowymi i samorządem terytorialnym ? opracuje ostateczny kształt Mapy drogowej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.

 

Źródło

  1. http://www.mr.gov.pl/strony/zadania/reindustrializacja-gospodarki/zrownowazony-rozwoj-gospodarczy/gospodarka-o-obiegu-zamknietym/zespol-do-spraw-gospodarki-o-obiegu-zamknietym/

 

Łukasz Sosnowski, Departament Innowacji, Ministerstwo Rozwoju