Rozwój społeczny i demograficzny prowadzi do zmiany sposobu zagospodarowania przestrzeni publicznej, a w szczególności obszarów zieleni na terenach zurbanizowanych. Zagęszczenie zabudowy, tworzenie nowych szlaków komunikacyjnych oraz poszerzanie ulic powodują systematyczne uszczuplanie zasobów zieleni zlokalizowanej na rodzimym gruncie. Następstwem tego procesu jest ograniczenie infiltracji wód opadowych, pozbawienie miasta naturalnego filtra oczyszczającego i nawilżającego powietrze, efekt „miejskiej wyspy ciepła” oraz zmniejszenie bioróżnorodności. Przeciwdziałanie procesom degradacji środowiska miejskiego polega m.in. na opracowaniu skutecznych metod kompensacji strat ekologicznych oraz na inwestowaniu w specjalistyczne, nowatorskie formy zieleni miejskiej: zielone dachy i ściany.
O zasadach ich zakładania można przeczytać w poradniku przygotowanym z inicjatywy Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cités” – lidera projektu „Ogród nad głową – czyli szwajcarskie zielone dachy i żyjące ściany modelem i inspiracją dla innowacyjnych działań polskich samorządów (gmin) na rzecz oszczędności energii i ochrony klimatu”, którego partnerami są Uniwersytet Nauk Stosowanych w Zurychu oraz Polskie Stowarzyszenie „Dachy Zielone”. Projekt współfinansowany jest w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
Poradnik ten, dostępny zarówno w formie drukowanej (wyłącznie dla gmin), jak i elektronicznej, stanowi pierwsze polskie profesjonalne opracowanie, poświęcone projektowaniu ogrodów na dachach i ścianach, ich zakładaniu, utrzymaniu oraz roli w lokalnych strategiach ochrony klimatu i adaptacji do jego zmian. Opisuje także korzyści płynące ze stosowania zielonych dachów i ścian oraz najlepsze przykłady konkretnych realizacji z Polski i Szwajcarii. Publikacja obejmuje zagadnienia prawne i ekonomiczne, tj. stan formalno-prawny, a także opisuje kwestie społeczne, czyli budowanie świadomości ekologicznej społeczności lokalnych i wzmacnianie partycypacji społecznej.
Autorzy poruszyli również tematy innowacyjności oraz nowatorstwa zielonych dachów i żyjących ścian, szczególnie w kontekście zwiększenia efektywności energetycznej budynków i ochrony klimatu. W podręczniku powiązano też zagadnienie zielonych dachów/żyjących ścian z wypełnianiem zobowiązań polskich sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów w zakresie modyfikacji „Planów działań na rzecz zrównoważonej energii oraz zrównoważonego gospodarowania energią w gminie”.
Mamy nadzieję, że publikacja ta nie tylko zwróci uwagę na ideę zakładania ogrodów na dachach i ścianach budynków, ale stanie się inspiracją do wdrażania tej innowacyjnej koncepcji w polskich miastach oraz gminach. Więcej informacji na www.ogrodnadglowa.pl.
Iwona Korohoda
PNEC