PZITS certyfikuje serwisantów małych oczyszczalni ścieków

O certyfikaty kwalifikacji wolnorynkowych zabiegają najczęściej osoby, które są już aktywne zawodowo i chcą udokumentować wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne zdobyte w miejscu pracy lub w wyniku samodzielnego uczenia się.

Potwierdzenie i uprządkowanie umiejętności

To także szansa dla młodzieży, która chce wzbogacić swoje CV i dobrze przygotować się do wejścia na rynek pracy. Certyfikaty kwalifikacji wolnorynkowych wyróżnia znak graficzny Europejskiej Ramy Kwalifikacji (ERK) lub Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK). Dzięki temu budzą one zaufanie na polskim rynku pracy i są rozpoznawane w Unii Europejskiej.

Kolejny element tego systemu to Zintegrowany System Kwalifikacji (ZSK), który powstał w grudniu 2015 r. i służy m. in. Tym specjalistom, którzy chcą się uczyć i rozwijać przez całe życie, a także tym, którzy dopiero przygotowują się do wejścia na rynek pracy.

Krótko mówiąc, w ZSK liczą się konkretne efekty uczenia się, czyli to, co wiemy, jakie umiejętności i kompetencje posiadamy oraz jak potrafimy je wykorzystać w praktyce. ERK i PRK wyróżniają osiem poziomów kwalifikacji: od 1 (szkoła podstawowa) do 8 (studia doktoranckie).

Pierwsza walidacja efektów uczenia się

Zgodnie z zapisem w obwieszczeniu Ministra Infrastruktury z 7 grudnia 2022 r. osoba przystępująca do walidacji powinna mieć wykształcenie (kwalifikacje pełne) na poziomie przynajmniej PRK 3, kierunkowe w branży budowlanej, ochrony środowiska, inżynierii środowiska i melioracji, instalacyjnej lub elektrycznej. W korekcie obwieszczenia, zamieszczonej w Monitorze Polskim M.P.2023.178 z dnia 1 lutego 2023 r., dodano, że może to być także osoba posiadająca kwalifikację cząstkową “Planowanie i realizacja zadań związanych z ochroną środowiska” (kod w klasyfikacji ZRK 4C01700413).

Przyjęta procedura certyfikacji serwisantów była następująca:

• Aplikacja – złożenie formularzy zgłoszeniowych przez osoby fizyczne do instytucji walidującej;
• Wstępna weryfikacja formularzy zgłoszeniowych i złożonych dokumentów;
• Przygotowawczy kurs szkoleniowy z zakresu wiedzy o MOŚ i ich eksploatacji. Dwa czterogodzinne wykłady były zrealizowane zdalnie, a część praktyczna – w terenie;
• Walidacja – test teoretyczny z zakresu wiedzy o MOŚ i ich eksploatacji oraz obserwacja w warunkach rzeczywistych, połączona z wywiadem swobodnym, podczas której sprawdzano wymagane umiejętności i pozostałe efekty uczenia się.

Pierwsza walidacja sześciu kandydatów odbyła się 21 czerwca 2024 r. w godzinach 9.00 – 17.00 w trzech etapach: test teoretyczny i część praktyczna na posesji z przydomową oczyszczalnią ścieków w Zakrzewie, przerwa obiadowa (1,5 godziny), oraz część praktyczna na komunalnej oczyszczalni ścieków w Skórzewie (gm. Dopiewo). 

W skład komisji walidacyjnej weszły następujące osoby, zaakceptowane przez ZG PZITS: prof. PP dr hab. inż. Dobrochna Ginter-Kramarczyk, dr inż. Maciej Pawlak, mgr inż. Mariusz Piasny (MOŚ w Zakrzewie) i mgr inż. Paweł Wrzesiński (OŚ w Skórzewie). Osobą odpowiedzialną za sprawy organizacyjne ze strony oddziału wielkopolskiego PZITS, czyli koordynatorem walidacji, był lic. Jakub Skrzypczak.

Wiedzę fachową oceniano za pomocą  testu teoretycznego, składającego się  z 24 pytań i krótkich zadań obliczeniowych, sprawdzających 4 efekty uczenia się, wg 12 kryteriów weryfikacji. Test teoretyczny trwał 60 minut. W trakcie testu można się było posiłkować „Poradnikiem eksploatatora oczyszczalni ścieków” pod red. Z. Dymaczewskiego i podręcznikiem „Kanalizacja wsi” autorstwa Ryszarda Błażejewskiego. Wszyscy kandydaci zaliczyli test teoretyczny z wynikami w granicach 16-18 punktów (na 24 możliwe, przy wymaganym minimum równym 16 pkt.). Kilka osób było dodatkowo dopytywanych z zakresu niektórych kryteriów, niespełnionych w części pisemnej.

Wymagane umiejętności i pozostałe efekty uczenia się sprawdzano poprzez obserwację w warunkach rzeczywistych, połączoną z wywiadem swobodnym, tj. rozmową z członkami komisji walidacyjnej. W tej części oceniono 13 kolejnych efektów uczenia się, głównie umiejętności obsługi MOŚ, za pomocą 43 kryteriów weryfikacji. 

Część praktyczna w OŚ Skórzewo i w Zakrzewie

W celu realizacji części praktycznej zorganizowano 6 stanowisk zadaniowych na posesji z przydomową oczyszczalnią w Zakrzewie i 6 stanowisk na oczyszczalni ścieków komunalnych w Skórzewie. Każdy z trzech asesorów obsługiwał jednocześnie dwa stanowiska, na których kandydaci wykonywali równolegle zadania trwające około 20 minut każde, po czym przechodzili na następne dwa stanowiska. Harmonogramy części praktycznej przedstawiają rysunki 1 i 2.

Przykładowe zadania polegały na analizie mikroskopowej osadu czynnego, skróconej próbie sedymentacyjnej osadu w cylindrze miarowym, pomiarze grubości warstwy osadu w osadniku wtórnym, pomiarze jakości oczyszczonych ścieków za pomocą miernika uniwersalnego z wymiennymi sondami i papierków wskaźnikowych, demontażu i montażu małej pompy i małej dmuchawy, wymianie filtra powietrza w dmuchawie, wyczyszczeniu elementów MOŚ z użyciem myjki ciśnieniowej itd. Również i ta część walidacji zakończyła się pomyślnie dla wszystkich jej uczestników.

Bardzo pomocne w walidacji okazały się narzędzia walidacyjne, opracowane przez prof. Ryszarda Błażejewskiego, M. Spychałę i Mariusza Piasnego pod kierunkiem pracowników naukowych Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie (Natalia Kopeć Panek i Aldona Witkowska) w 2024 r.. Bezpłatna broszura z tymi narzędziami będzie udostępniona w sieci internetowej.

Kandydaci otrzymali certyfikaty

Certyfikat ważny jest 4 lata. Warunkiem jego przedłużenia jest przedstawienie dowodów na przeprowadzenie minimum 20 przeglądów różnych rodzajów MOŚ lub świadectwa pracy w charakterze operatora małej oczyszczalni w czasie łącznym przynajmniej jednego roku, w okresie nie dłuższym niż ostatnie 4 lata.

PZITS prowadzi też ogólnodostępną listę osób, które uzyskały certyfikat serwisanta MOŚ, po pozytywnym przejściu procedury walidacyjnej. Obecność na liście jest dobrowolna i ma być pomocna właścicielom i użytkownikom MOŚ w znalezieniu odpowiednio wykwalifikowanego serwisanta. Aby zostać wpisanym na tę listę należy wyrazić pisemną zgodę na podanie danych osobowych (imię, nazwisko, miejscowość, nr certyfikatu) i kontaktowych (nr telefoniczny, adres e-mailowy). Lista certyfikowanych serwisantów będzie dostępna pod adresem http://pzits.pl/mos/.

Druga walidacja we wrześniu

Następna walidacja planowana jest na 27 września br. Natomiast kurs przygotowawczy na pierwszą dekadę września 2024 r..

W następnych edycjach walidacji przewiduje się wprowadzenie drobnych usprawnień, np. równoległej walidacji dwóch sześcioosobowych grup przez dwie komisje walidacyjne z wymianą oczyszczalni po przerwie obiadowej, wyposażenie kandydatów w kombinezony ochronne z identyfikatorami, czy wydawanie certyfikatów na miejscu walidacji tuż po jej zakończeniu. Informacje o tym procesie znaleźć można pod adresem: http://pzits.pl/mos/.

Konferencja Gospodarka ściekowa terenów niezurbanizowanych

Dodajmy, że temat certyfikacji zostanie zaprezentowany przez Profesora Ryszarda Błażejewskiego podczas podczas Konferencji Gospodarka ściekowa terenów niezurbanizowanych, która odbędzie się 27 sierpnia br., na którą serdecznie zapraszamy. 
(Zapisy pod adresem: gospodarkasciekowa.abrys.pl – przyp. redakcji)

Rozwój zakresu certyfikacji

Warto też wiedzieć, że w wielu krajach certyfikacja serwisantów jest praktykowana od dawna, z podziałem na kategorie w zależności od wielkości oczyszczalni. W Stanach Zjednoczonych Ameryki, gdzie funkcjonuje ponad 20 mln MOŚ, dodatkowo certyfikuje się projektantów i instalatorów małych oczyszczalni.

Posiadanie kwalifikacji „Serwisowanie małych oczyszczalni ścieków”, potwierdzone certyfikatem, powinno ułatwić  serwisantom znalezienie odpowiedniej pracy nie tylko w kraju, ale i na pozostałym obszarze Unii Europejskiej.

Warto też podkreślić, że w 2018 r. oddział wielkopolski Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych (PZITS) rozpoczął starania o włączenie serwisowania małych oczyszczalni ścieków (MOŚ), jako kwalifikacji rynkowej, do ZSK.