Czy Stadion Miejski w Gdyni powinien być uznany za zabytek? Trwa spór

Generalny Konserwator Zabytków, wiceminister MKiDN Bożena Żelazowska, po rozpatrzeniu odwołania Klubu Tenisowego Arka oraz Fundacji Nova od decyzji PWKZ wydanej w sprawie wpisu do rejestru zabytków historycznego zespołu dawnego Stadionu Miejskiego w Gdyni przy ul. Ejsmonda 3, postanowiła uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, czyli Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Obiekt o wysokich wartościach historycznych?

W uzasadnieniu wiceminister podała, że “Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków nie sprostał ciążącemu nad nim obowiązkowi wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również obowiązkowi rozpatrzenia całokształtu materiału dowodowego oraz dokonania na tej podstawie oceny, czy badana w sprawie okoliczność została udowodniona”.

Podkreśliła, że wpis do rejestru zabytków oznacza objęcie ochroną konserwatorską istniejącej substancji materialnej obiektu i powinien dotyczyć obiektów o wysokich wartościach historycznych, artystycznych lub naukowych, które przesądzają o jego znaczeniu jako świadectwie minionej epoki.

“Jak wynika z treści decyzji, organ pierwszej instancji (Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków) objął ochroną konserwatorską m.in. obszar nieistniającego stadionu wraz z trybunami, jak również zespół dziewięciu kortów tenisowych, z których jedynie dwa wywodzą się z okresu dwudziestolecia międzywojennego” – napisała wiceminister.

W uzasadnieniu podkreśliła, że “aktualnie stadion miejski nie istnieje, jego trybuny zachodnia i południowa zostały w większości rozebrane (zachowało się jedynie ukształtowanie terenu)”.

Substancja materialna zabytku

Dla wiceminister nie jest jasne – co wynika z uzasadnienia – dlaczego Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków objął ochroną konserwatorską zespół siedmiu współczesnych kortów tenisowych, znajdujących się na wschód od kortów nr 1 i 2, które są – jak podano – jedynymi kortami pochodzącymi z okresu powstania zespołu w latach 30. XX w.

Główna Konserwator Zabytków zaznaczyła, że Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków “skupił się na opisaniu pierwotnego wyglądu zespołu dawnego stadionu miejskiego oraz jego kolejnych przekształceń”. Natomiast przedmiotem jego rozważań powinien być zakres i stan zachowania autentycznej substancji materialnej zespołu, która świadczy o jego posiadanych wartościach. “Przedmiotem wpisu do rejestru zabytków jest bowiem określona substancja materialna zabytku, a nie ciągłość jego funkcji na przestrzeni lat w danym miejscu” – napisała wiceminister Żelazowska.

Społeczny odbiór

O decyzji MKiDN jako pierwszy poinformował w mediach społecznościowych Wojciech Ogrodnik ze Stowarzyszenia “Wszystko dla Gdyni”, które wnioskowało do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o wpisanie zespołu do rejestru zabytków dawnego Stadionu Miejskiego w Gdyni przy ul. Ejsmonda.

“Decyzja ta (Głównego Konserwatora Zabytków) jest dla nas niezrozumiała, stojąca w sprzeczności z interesem społecznym, a co najważniejsze, ma, w naszej ocenie, istotne merytoryczne słabości” – napisał.

Decyzję Głównego Konserwatora Zabytków oceniła prezydent Gdyni Aleksandra Kosiorek. W środę na spotkaniu z dziennikarzami podkreśliła, że miasto nie jest stroną tego postępowania, natomiast stoi na stanowisku, że teren ten powinien podlegać ochronie – czy to ochronie konserwatorskiej, takiej, o którą społecznicy wnioskowali, czy też ochronie zbudowanej na podstawie planu zagospodarowania przestrzennego, który jest przez władza miasta analizowany.

– Czekamy na decyzję PWKZ, którą ten wyda po skierowaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia przez wczorajszą decyzję ministra. Nie wykluczamy zmiany planu zagospodarowania przestrzennego, zresztą przecież wszystkie miasta, nie tylko Gdynia, są obecnie w procesie procedowania planu ogólnego dla całego miasta. Temat jest otwarty – powiedziała.

Rzecznik Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Marcin Tymiński przekazał, że sprawy nie będzie komentował.

Pozytywna decyzja konserwatora zabytków

W lipcu 2024 roku Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków Dariusz Chmielewski wydał pozytywną decyzję w sprawie wpisu do rejestru zabytków nieruchomości historycznego zespołu dawnego Stadionu Miejskiego w Gdyni przy ul. Ejsmonda 3. Decyzja spowodowała objęcie ochroną konserwatorską m.in. dziewięciu kortów tenisowych, dwóch trybun, starodrzewie oraz elementów nieistniejącego już stadionu m.in. “Górkę”, dawną trybunę i tunel prowadzący na murawę.

Od decyzji PKWZ odwołanie złożyły Klub Tenisowy Arka oraz Fundacja Nova – podmioty, które są użytkownikami tego terenu.

Jest to teren, który znajduje się w nadmorskiej części Redłowa, kilka kroków od bulwaru Nadmorskiego, na którym jeszcze w latach 30. ubiegłego wieku wybudowano stadion miejski (później nierozerwalnie kojarzony z Arką Gdynią oraz charakterystyczną trybuną “Górka”) oraz zespół kortów tenisowych.

Jak podał gdyński magistrat na swojej stronie, obiekty przez kolejne dekady pełniły swoje pierwotne funkcje, naznaczone sukcesami sportowymi, aż do lat 90., gdy postawiono na rozbudowę infrastruktury dla tenisistów i dawny stadion zamieniono w kolejne korty wykorzystywane przez Klub Tenisowy Arka.

W 2022 roku radni miejscy przyjęli plan zagospodarowania przestrzennego tego terenu, który zakładał m.in. możliwość budowy obiektów spełniających funkcje usług turystyki i zdrowia na części terenu zajmowanego do tej pory przez korty. Jeszcze przed wprowadzonymi zmianami protestowali miejscy aktywiści, którzy obawiali się, że na tym terenie powstaną nowe inwestycje. To spowodowało, że wystąpili wówczas z wnioskiem o wpisanie terenu do rejestru zabytków.

Wojciech Ogrodnik ze Stowarzyszenia “Wszystko dla Gdyni” zapowiedział, że decyzja Głównego Konserwatora Zabytków zostanie zaskarżona przez Stowarzyszenie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. “Dalej wierzymy, że uda nam się uchronić ten wyjątkowy historyczny teren przed niekorzystnymi zmianami” – dodał.