Woda to nie towar lecz dobro zauważa podsekretarz MI Przemysław Koperski

– Wody nie można traktować jak zwyczajny towar – mówił podczas wczorajszej Konferencji pt.: „Niebieski Ład – zrównoważone gospodarowanie zasobami wody”, Przemysław Koperski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury. – Woda to dobro, o które należy dbać i dążyć do ocalenia jej zasobów oraz jakości, bo od tego, w obecnych warunkach zależy nasze przetrwanie. Nie może więc być tak, że woda, szczególnie woda dostarczana przez wodociągi, będzie droga i wielu ludzi nie będzie stać na to, by wziąć prysznic, albo co gorsza, ugasić pragnienie, podczas gdy inni ludzie będą sobie napełniać tą wodą baseny w ogródkach. Te sprawy należy uporządkować i nad tym pracujemy – zaznaczał podsekretarz Koperski.

Wkrótce „Ustawa odrzańska”

Podsekretarz stanu Przemysław Koperski wspomniał też, że w najbliższym czasie na oficjalnych stronach ministerialno-rządowych pojawi się projekt tzw. “Ustawy odrzańskiej”, która regulować ma system zapobiegania i zwalczaniu skutków ewentualnych katastrof podobnych tej, która wydarzyła się w latem 2022 roku.

– Rzecz w tym, by jak najlepiej określić kompetencje poszczególnych instytucji i podmiotów, by zbudować skuteczny system zapobiegania, wykrywania i reagowania na zagrożenia – mówił podsekretarz MI Przemysław Koperski. – Jestem świadom tego, że nie wszystko może tu dziś wybrzmieć, że zarówno nasze ministerstwo jak i rząd, intensywnie pracują nad przygotowaniem wielu ważnych projektów regulacji prawnych dotyczących gospodarki wodnej. Jednakże jedno jest bardzo ważne i chciałbym, żeby państwo byli tego świadomi: zarówno Ministerstwo Infrastruktury, jak osoby pracujące nad projektami w rządzie, wszyscy jesteśmy otwarci na państwa uwagi, spostrzeżenia, chcemy skorzystać z państwa doświadczeń, tak aby skuteczność prawa i przyszłych działań, szczególnie w sytuacjach kryzysowych, były jak najlepsze.

Gminy w roli taryfikatora

Podczas wczorajszej konferencji wiceminister infrastruktury wspomniał też min. o przygotowaniach do zmian w prawie taryfowym za dostarczanie wody pitnej i odprowadzanie ścieków. Podkreślił przy tym i potwierdził, że preferowane przez MI i Rząd zmiany idą w kierunku powierzenia gminom kompetencji taryfikacyjnych przy jednoczesnej, nadzorczej roli Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie” w określnych prawem granicach. Nawiązał również do idei europejskiego „Niebieskiego Ładu” („Blue Deal”), rozumianego jako unijna koncepcja uwypuklająca znaczenie wody dla naszego kontynentu, nad którą jednak należy jeszcze sporo popracować.    

Niedobory wody i “Blue Deal” 

Temat unijnego „Niebieskiego Ładu” (ang. „Blue Deal”), do kątem celów, wyzwań i praktycznych implikacji realizacji tej strategii podjął i rozwinął dr inż. Jan Bondaruk, zastępca dyrektora ds. Inżynierii Środowiska w Głównym Instytucie Górnictwa – Państwowy Instytut Badawczy.

Do pozytywów prelegent zaliczył fakt, że „Niebieski Ład” służy wzmocnieniu realizacji celów Europejskiego „Zielonego Ładu” (ang. „Green Deal”), a przede wszystkim to, że jest to Inicjatywa Europejskiego Komitetu Społeczno-Ekonomicznego (EESC), czyli unijnego gremium skupiającego m.in. ekonomistów, co wiąże się z uwzględnieniem przy tworzeniu tej strategii aspektów nie tylko ekologicznych, ale też ekonomicznych i gospodarczych.

Wiele miejsca dr inż. Jan Bondaruk, poświęcił negatywnym skutkom zmian klimatu, które wywołują coraz częstsze zjawiska suszy, ale również powodzie i pożary, mające fatalny wpływ na systemy zaopatrzenia w wodę.

– Niedobór wody jest poważnym problemem nie tylko na świecie, ale również w Unii Europejskiej – wyjaśniał dr. Bondaruk. – Z problemami związanymi z gospodarką wodną mierzy się ok 60 procent europejskich miast, a przewiduje się, że w kolejnych dekadach liczba ta jeszcze wzrośnie. Woda pozostaje jednak w świadomości społecznej dosyć powszechnym dobrem. To poczucie sprawia, że gospodarka wodna nie była dotychczas traktowana jako pole intensywnych działań w procesach adaptacji do zmian klimatu. Do tej pory skupiano się głównie na emisji dwutlenku węgla oraz globalnym ociepleniu jako takim.

Zdrowie i bezpieczeństwo 

Jak zauważył zastępca dyrektora ds. Inżynierii Środowiska w Głównym Instytucie Górnictwa, niezmiennym wyzwaniem w zakresie przeciwdziałania skutkom zmian klimatu jest zapewnienie bezpieczeństwa i zdrowia (poprzez m.in. ochronę ujęć wody, ustanawianie stref ochrony sanitarnej, kontrolę zrzutów ścieków itd.), zapewnienie stabilnych parametrów jakości wody pitnej oraz kształtowanie obiegu wody na terenach zurbanizowanych przez między innymi odbudowę naturalnej retencji, gospodarowanie wodami opadowymi i przeciwdziałanie miejskim wyspom ciepła.

– Niestety, pomimo prowadzonych działań planistycznych, naprawczych i ochronnych stan zasobów wody w Polsce budzi wiele zastrzeżeń. – podkreślił dr inż. Jan Bondaruk. –  Nie można również zapominać o szczególnej roli wody w tak ważnej dla rozwoju kraju energetyce. Zarówno ta tradycyjna, oparta na węglu, jak i jądrowa, nie funkcjonują bez dostępu do dużych zasobów wodnych. Brak wody to również wyższe ceny żywności. Rolnictwo jest bowiem zarówno główną przyczyną, jak i ofiarą niedoboru wody. Dostęp do wody o wystarczającej jakości i zrównoważone zarządzanie nią w rolnictwie warunkuje zrównoważoną produkcję żywności.

Podstawa to zarządzanie zlewniowe 

Dr inż. Jan Bondaruk zauważył też, że w związku z globalnymi zmianami klimatu, wiele unijnych instytucji i podmiotów podejmuje szereg działań mających na celu osłabienie efektów tychże zmian. Podstawę dla tych działań w zakresie gospodarki wodnej stanowią Ramowa Dyrektywa Wodna oraz dyrektywa dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych, a także zobowiązania Polski wynikające ze współpracy z Komisją Helsińską oraz Europejską Agencją Środowiska.

– Gospodarka wodna wnosi do tego dodatkowy element, czyli zarządzanie zlewniowe, które wymyka się podziałom administracyjnym i wyznacza nowe kierunki kształtowania spójnych działań planistycznych i inwestycyjnych wspomaganych pogłębionymi badaniami stanu , jak i kierunków zmian stosunków wodnych – mówił prelegent. – Bez nielimitowanego dostępu do aktualnych, dokładnych, przejrzystych, porównywalnych i wiarygodnych danych dotyczących wody skuteczność tego procesu będzie ograniczona.

W ramach swojego wystąpienia dr inż. Jan Bondaruk omówił również najważniejsze zagadnienia Niebieskiego Ładu, które sformułowano w postaci 15 zasad.

Innowacje, monitorowanie i deszczówka

Podczas wczorajszej Konferencji pt. „Niebieski Ład – zrównoważone gospodarowanie zasobami wody” organizowanej przez Polską Izbę Ekologii omawiano również szereg zagadnień związanych z: identyfikacją innowacyjnych technologii i rozwiązań w gospodarce wodno–ściekowej, charakterystyką rozwiązań pasywnych opartych o NBS w zakresie gospodarki wodnej, specyfiką nowoczesnych systemów monitorowania zmian jakości wód z uwzględnieniem zmian klimatu.

Podjęto też temat wód deszczowych w kontekście tworzenia i eksploatacji systemów i sposobów ich zagospodarowania. Ważnym elementem konferencji była problematyka ochrony zasobów wodnych w obszarach eksploatacji górniczej oraz wyzwania we wdrażaniu ESG przez przedsiębiorstwa w branży ochrony środowiska.