Związek międzygminny a obowiązki gminy

Interpretacja odpowiada na pytania:

Czy związek może podejmować akty prawa miejscowego?
Czy wpływy z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi stają się dochodem własnym związku?
Czy związek może prowadzić windykację opłat?
Czy związek ma prawo do korzystania z danych ewidencji ludności w gminach oraz z zasobu geodezyjno-kartograficznego gminy?
Czy związek może przejąć na siebie pełną odpowiedzialność (również finansową) za realizowane zadania, w tym za osiągnięcie określonych w ustawie poziomów?

Odpowiedź ministerstwa:

Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. Tę ogólną regułę na gruncie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r., poz. 391) zawiera art. 3 ust. 2a tej ustawy. Stosownie do tego przepisu w razie wykonywania przez związek międzygminny zadań w zakresie czystości i porządku (art. 3 ust. 2), określone w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach prawa i obowiązki organów gminy, w tym uchwalanie aktów prawa miejscowego, wykonują właściwe organy tego związku.

Istota związku międzygminnego polega więc na tym, że zainteresowane gminy określają, jakie zadania, należące do zakresu ich działania, będą wykonywane wspólnie i w tym celu tworzą samodzielny byt prawny w postaci związku, na który przenoszą wykonywanie tych zadań. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku, dotyczące wykonywania zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek. Gminy, które zgodnie z obowiązującą procedurą przystąpią do związku gmin cedują, ex lege, zgodnie z art. 64 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 3 ust. 2a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, swoje prawa i obowiązki na związek w zakresie zadań przekazanych związkowi z dniem ogłoszenia statutu związku. Zadania przekazane przez gminy stają się zadaniami własnymi związku, ze wszystkimi tego prawnymi implikacjami. Zadania te obejmują zarówno sferę prawa publicznego, jak i sferę prawa prywatnego (cywilnego). Zakres zdolności prawnej związku w stosunku do powierzonych mu zadań jest tożsamy z zakresem zdolności prawnej gmin, które w nim uczestniczą. Zgromadzenie związku międzygminnego utworzonego na podstawie art. 3 ust. 2a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach może więc uchwalać akty prawa miejscowego wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w szczególności w zakresie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zarząd zaś związku międzygminnego jest uprawniony do wydawania wszelkich decyzji administracyjnych wydawanych na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach na takich samych zasadach jak organy gmin wchodzących w skład związku.

Egzekucja jest prowadzona na podstawie odrębnych przepisów – ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późn. zm.). Art. 1a pkt 7 tej ustawy wskazuje, że organem egzekucyjnym jest organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków. Zgodnie z art. 19 tejże ustawy zasadniczo organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych jest naczelnik urzędu skarbowego. Organem egzekucyjnym mogą być też prezydenci niektórych miast (Białystok, Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Elbląg, Gdańsk, Gdynia, Gliwice, Gorzów Wielkopolski, Grudziądz, Jastrzębie-Zdrój, Jaworzno, Kalisz, Katowice, Kielce, Koszalin, Kraków, Legnica, Lublin, Łódź, Mysłowice, Olsztyn, Opole, Płock, Poznań, Radom, Ruda Śląska, Rybnik, Rzeszów, Siemianowice Śląskie, Słupsk, Sopot, Sosnowiec, Szczecin, Świętochłowice, Tarnów, Toruń, Tychy, Wałbrzych, Włocławek, Wrocław, Zabrze, Zielona Góra oraz miasto stołeczne Warszawa). W odniesieniu do pozostałych gmin, w zakresie należności pieniężnych, w tym z tytułu podatków i opłat, dla których organ gminy jest właściwy do ich ustalania lub określania i pobierania, organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego. Oznacza to, że w takim przypadku organ gminy lub organy związku międzygminnego muszą wystawić tytuł wykonawczy, zaś w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego uczestniczą jako wierzyciele.

Należy też przyjąć, że zgodnie z art. 67 ustawy o samorządzie gminnym, gminy tworzące ten związek mogą określić w statucie związku międzygminnego zakres w jakim związek międzygminny ma dostęp do ewidencji ludności oraz zasobu geodezyjno-kartograficznego poszczególnych gmin wchodzących w skład związku w celu wykonywania jego zadań w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach.

W statucie związku międzygminnego należy również określić sposób finansowania związku. Finansowanie to może być oparte na dochodach własnych związku międzygminnego – w przypadku związku międzygminnego przejmującego zadania w zakresie utrzymania czystości i porządku np. w postaci wpływów z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przekazywanych przez właścicieli nieruchomości, bądź też na składkach gmin tworzących związek międzygminny.

Wskazany powyżej zakres zadań oraz szczegółowe określenie praw i obowiązków związku międzygminnego przez określenie poszczególnych kompetencji przejmowanych przez związek międzygminny od gmin wchodzących w jego skład, powinien zostać określony w statucie związku międzygminnego uchwalanego na podstawie art. 67 ustawy o samorządzie gminnym.

źródło: mos.gov.pl