Miasta stawiają na efektywne oświetlenie

Systemy podatne na awarie

Jest co najmniej kilka systemów sterowania oświetleniem, które są najczęściej stosowane przez samorządy.  Największą popularnością cieszą się:

• fotokomórka – gdy spada poziom oświetlenia dziennego, fotokomórka załącza szafkę oświetleniową,
• zegar astronomiczny – jest to alternatywa fotokomórki: instalacja włącza się i wyłącza o ustalonej porze (np. o wschodzie i zachodzie słońca), bez względu na poziom światła słonecznego, precyzyjnie można określić czas pracy instalacji,
• sterowanie kaskadowe – z jednego punktu załączanych jest jednocześnie kilka szafek oświetleniowych, metoda ta wykorzystuje np. zegar astronomiczny lub fotokomórkę,
• wyłączenia nocne – wyłączana jest część lamp, np. przy danej ulicy,
• zmniejszanie napięcia w sieciach oświetleniowych – na ulicach jest ciemniej w określonych godzinach,
• sterowanie poszczególnymi oprawami oświetleniowymi przy pomocy sieci komórkowych lub komputerowych – każda oprawa ma sterownik, którym można niezależnie zarządzać.

Elżbieta Darol-Matuszewska, rzecznik prasowy Enei Oświetlenie Szczecin uważa, że każde z przedstawionych rozwiązań ma swoje zalety i wady: – Na rynku pojawiają się rozwiązania coraz bardziej skomplikowane, z bardzo zaawansowanymi mechanizmami kontroli nad pracą oświetlenia, często nadmiarowe w stosunku do potrzeb właściciela instalacji. Jednocześnie zwiększanie skomplikowania poszczególnych systemów sterowania może zwiększać ich podatność na uszkodzenia oraz ingerencję osób trzecich – mówi Darol-Matuszewska. Koszt realizacji poszczególnych rozwiązań jest proporcjonalny do zakresu możliwości sterowania poszczególnymi elementami systemu oświetleniowego: inny w przypadku prostych rozwiązań, a inny, gdy w grę wchodzą skomplikowane narzędzia zarządzające pracą wielu opraw.

Sterowanie ze smartfonu

Integralną częścią miast przyszłości, które rozwijają się w duchu koncepcji smart city, są inteligentne systemy oświetleniowe. Wśród projektów zrealizowanych w ostatnim czasie na uwagę zasługuje działający od 2014 r. w miejscowości Hajnówka (woj. podlaskie). To jeden z najnowszych systemów zdalnego monitorowania i zarządzania oświetleniem ulicznym przez stronę www o nazwie CPAnet. Umożliwia on sterowanie oświetleniem w czasie rzeczywistym z pozycji komputera oraz urządzenia mobilnego w zależności od warunków pogodowych i natężenia ruchu ulicznego.

Nowe punkty świetlne zainstalowane w Hajnówce mają niższą moc (57 i 117 W) od poprzednio zainstalowanych (250 i 400 W), a jednocześnie gwarantują o wiele lepsze parametry oświetleniowe. Dzięki zastosowaniu technologii LED koszty zużycia energii elektrycznej w mieście znacznie spadły. Dla modernizowanego obszaru oszczędność mocy osiągnie poziom ponad 70%. Projekt został zrealizowany przez spółkę Energa Oświetlenie, podobnie jak ten, który powstał w gminie Radzionków (woj. śląskie). Wybudowano tam sieć oświetlenia ulicznego składającą się z ok. 1800 sztuk opraw LED. Całość została włączona do zaawansowanego systemu sterowania oświetleniem. – Radzionków to pierwsza w Polsce gmina z całą siecią oświetleniową objętą systemem zdalnego sterowania. Dzięki modernizacji uzyskano zmniejszenie kosztów zużycia energii elektrycznej na poziomie do 673 MWh w skali roku, co odpowiada 546 ton emisji CO₂ – mówi Dariusz Sieńczewski.

Bardzo dużym projektem była modernizacja oświetlenia ulicznego w Bydgoszczy. Nowoczesne oświetlenie (ok. 7 tys. punktów oświetleniowych) zainstalowano na majątku (słupach oświetlenia ulicznego), którego właścicielem jest gmina Bydgoszcz. Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy jest natomiast ich zarządcą. Z kolei ponad 15 tys. punktów należy do operatora energetycznego w mieście, czyli spółki Enea Oświetlenie. – Z tych prawie 13 tys. opraw na LED wymieniliśmy ponad 7 tys. Mają one funkcję elektronicznego powiadamiania o uszkodzeniu i awarii oraz możliwość ustawienia intensywności strumienia światła. Obecnie jest ono jaśniejsze, trochę mniej intensywne, co, oczywiście, pociąga za sobą zmniejszenie poboru mocy, a w konsekwencji mniejszy rachunek za prąd – wylicza Krzysztof Kosiedowski. Do oszczędności należy również doliczyć te, które wypływają z możliwości monitorowania oświetlenia drogą elektroniczną. Inwestycja kosztowała ok. 20 mln zł, ale wydatki zrekompensowało dofinansowanie z programu SOWA. Oszczędności na zużyciu energii i serwisowaniu wynoszą około milion złotych rocznie Dodatkowo ograniczono emisję dwutlenku węgla o ok. 2200 ton na rok.

Oprawa staje się „smart spotem”

Projektując nowoczesny system oświetlenia, warto zwrócić uwagę, że punktem wyjścia powinny być analizy potrzeb oraz opłacalności planowanej inwestycji. Elżbieta Darol-Matuszewska wskazuje, że określenie specyfiki systemu sterowania oświetleniem już na etapie koncepcji pozwala wybrać rozwiązanie najlepiej odpowiadające potrzebom oraz możliwościom inwestora. Oświetlenie musi działać poprawnie i zapewniać bezpieczeństwo uczestnikom ruchu, a także spełniać wymagania norm oświetleniowych. Niewłaściwy dobór systemu sterowania może znacząco pogorszyć jakość oświetlenia i zamiast oczekiwanych oszczędności przynieść znacząco wyższe koszty inwestycji oraz wzrost kosztów eksploatacji oświetlenia.

– Inteligentne oświetlenie uliczne jest bezpieczne, niezawodne, a także ekologiczne. Pozwala też szybko usuwać awarię, zapewnia pełną kontrolę kosztów i jakości. Duże znaczenie ma możliwość rozbudowy o kolejne moduły, dla których latarnia, a właściwie jej oprawa, staje się „smart spotem”, czyli inteligentnym punktem przyłączeniowym – konkluduje Maciej Kocięcki.