Oczyszczalnie ścieków Lemna – zbawienie czy przekleństwo?

W warunkach polskich w technologii Lemna wykorzystywana jest rzęsa drobna Lemna minor L. (fot. depositphotos/Ratikova)

W Polsce istnieje blisko 50 oczyszczalni typu Lemna, które w swoim procesie technologicznym wykorzystują rzęsę wodną. Niestety przez niewłaściwą eksploatację z obiektów wydobywają się nieakceptowalne dla okolicznych mieszkańców odory. To z kolei prowadzi do wybuchu protestów.

Chyba od zawsze samorządy, szczególnie te z małymi budżetami szukały tańszych, a jednocześnie równie dobrych rozwiązań na oczyszczanie ścieków, jak standardowe, które są po prostu droższe. Dzieje się tak szczególnie w ostatnich dekadach, gdy coraz bardziej zaczyna być dostrzegalny zły stan środowiska (w tym wód powierzchniowych). Dlatego alternatywą dla mechaniczno-biologicznych oczyszczalni ścieków stały się oczyszczalnie z wykorzystaniem roślin.

Technologia z USA

Z tych powodów już od lat 80-tych XX w. wprowadzano nowe metody oczyszczania (redukując koszty budowy i eksploatacji), które miały uwzględniać także cechy ścieków z obszarów wiejskich. Stały się nimi oczyszczalnie wykorzystujące roślinność wodną i bagienną, która w procesie rozwoju przetwarza zanieczyszczenia spływające do oczyszczalni.

Aby sprostać tym wszystkim postulatom samorządów, w Stanach Zjednoczonych zaprojektowano jeden z tego rodzaju układów filtrowania ścieków – typu Lemna, gdzie wykorzystuje się lokalne gatunki roślin. Porastają one powierzchnie naturalnych zbiorników wodnych i charakteryzują się szybkim przyrostem biomasy. W warunkach polskich wykorzystywana jest rzęsa drobna Lemna minor L.

Smutna diagnoza ekspertów

Tego rodzaju oczyszczalnie dobrze działają jeśli są w odpowiedni sposób eksploatowane. – Widziałem staw Lemny, który nie był podzielony grodziami na powierzchni, co skutkowało przesuwaniem wierzchniej warstwy rzęsy i w konsekwencji wydobywaniem się przykrych zapachów na okolice – opowiada dr Grzegorz Cema z Politechniki Śląskiej.

Inne czynniki wpływające niekorzystnie na Lemnę w Polsce to brak odpowiedniej ilości światła, w różnych okresach i miejscach, umożliwiający dobry proces wegetacji rzęsy, aby szybko rosła i pokrywała staw zbiornika. Także, gdy obsługa pozwala na zbyt duże zrzuty azotu do oczyszczalni, nie jest ona w stanie sprostać takiemu przerobowi.  – Te oczyszczalnie były bowiem przewidziane dla niewielkich miejscowości czy gmin – wskazuje dr. Cema.

– Oczyszczalnie ścieków, gdzie stosuje się tego rodzaju technologię, to oczyszczalnie starego typu, ale nie można powiedzieć, że to zła technologia. Myślę, że jej wady dostrzegane przez ludzi mieszkających w pobliżu wynikają ze złego stosowania technologii i niewłaściwej eksploatacji – zaznacza prof. dr hab. inż. Janusz Łomotowski. I dodaje: Technologia przyszła do Polski ze Stanów Zjednoczonych, gdzie jest stosowana i wykorzystywana na ogromnych polach. Tam roślina rozwija się w nieco innych warunkach klimatycznych i atmosferycznych. Jednak problem ze stosowaniem Lemny polega na dokładnym przestrzeganiu rygorów technologicznych.

Więcej na ten temat w tekście Artura Kowalczyka w styczniowym wydaniu miesięcznika „Wodociągi-Kanalizacja”