Wymiar Północny w trosce o środowisko

Koncepcję Wymiaru Północnego zawdzięczamy Finom. Zakładała ona współpracę z krajami spoza Unii, w tym z Rosją, w geograficznym regionie Europy Północnej. W grudniu 1997 roku, na spotkaniu Rady w Luksemburgu Finlandia złożyła projekt wspierania rozwoju obejmujący między innymi energię, transport i ochronę środowiska. Inicjatywa odniosła sukces. Świat zmienił się jednak w ciągu dekady. Nowa koncepcja musi sprostać zmianom klimatycznym chroniąc wrażliwe środowisko Arktyki i Bałtyku.
Wymiar Północny obejmuje kraje Unii Europejskiej – Danię, Estonię, Finlandię, Litwę, Łotwę, Polskę i Szwecję, kraje należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego – Norwegię i Islandię, arktyczną i nadbałtycką część Rosji oraz, w niektórych kwestiach USA i Kanadę.
Szanse i zagrożenia
U podłoża fińskiej koncepcji leżała potrzeba jak najskuteczniejszego wykorzystania potencjału tkwiącego w bogactwie unikalnej przyrody, zasobach surowców kopalnych i predyspozycjach gospodarczych Północy. Strategia współpracy zakładała finansowanie projektów regionalnych z istniejących funduszy Unii Europejskiej.
Problemy, z którymi boryka się region to, oprócz surowego klimatu, duże różnice ekonomiczne, nierównomiernie rozwinięta infrastruktura oraz, może przede wszystkim, poważne zagrożenia dla środowiska naturalnego. Wśród nich poczesne miejsce zajmuje ryzyko skażenia promieniotwórczego w wyniku awarii którejś z przestarzałych rosyjskich elektrowni atomowych. Ponadto, Wymiar Północny zakłada poprawę bezpieczeństwa w regionie poprzez zwalczanie przestępczości zorganizowanej, w tym handlu bronią.
W stronę partnerstwa
Przez prawie dziesięć lat, jakie upłynęły od powstania Wymiaru Północnego sam projekt znacząco ewoluował. Od 2001 roku zrealizowano dwa trzyletnie plany działania. Stopniowo poszerzano współpracę o kolejne dziedziny. Prawdziwy przełom nastąpił jednak 1 stycznia 2007 roku.
W ubiegłym tygodniu Parlament Europejski gościł pierwszą Konferencję Parlamentarną w sprawie Wymiaru Północnego. Oprócz deputowanych obecni byli na niej posłowie z parlamentów krajowych państw członkowskich oraz deputowani z pozostałych krajów uczestniczących we współpracy. Prowadząca historyczne spotkanie brytyjska posłanka Diana Wallis z grupy Liberałów i Demokratów mogła oznajmić zgromadzonym, iż Wymiar Północny od stycznia tego roku „nie jest już tylko jedną z unijnych polityk, przekształcił się w międzynarodowe partnerstwo."
Celem dwudniowej konferencji (28 lutego – 1 marca) było przygotowanie do powołania Międzyparlamentarnego Forum Wymiaru Północnego. Dzięki tej platformie wymiany doświadczeń i poglądów, o której stworzenie od dawna zabiegał Parlament Europejski, partnerstwo krajów Północy uzyska bardziej demokratyczny charakter. Interesy mieszkańców regionu będą przez to lepiej reprezentowane.
Nowe wyzwania
Przed odnowionym Wymiarem Północnym stoją teraz bardzo trudne zadania. Większość uczestników konferencji na pierwszym miejscu wymieniała konieczność wspólnego przeciwstawienia się gwałtownym zmianom klimatycznym. Rejon Arktyki odgrywa w tym procesie szczególnie ważną rolę. Topnienie północnej czapy lodowcowej stanowi wskaźnik postępującego ocieplenia oraz przyczynia się do podniesienia poziomu oceanów, które zagraża terenom przybrzeżnym.
Jako platforma współpracy z Rosją, Wymiar Północny ma szanse przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej. Obecny na konferencji rosyjski deputowany do Dumy Państwowej Andriej Klimow podkreślił jednak, iż "dialog energetyczny i dostawy rosyjskiego gazu nie powinny zdominować tego kontaktu."
Wśród pozostałych obszarów nowego partnerstwa w ramach Wymiaru Północnego znalazły się między innymi rybołówstwo, bezpieczeństwo morskie, zdrowie oraz zachowanie różnorodności kulturowej.

Źródło: Parlament Europejski