O problemach branży wod-kan w ramach 4. sesji Międzynarodowego Kongresu ENVICON

Czwartą Sesję pierwszego dnia Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON, pt. Woda i klimat, otwierało wystąpienie Piotra Czarnockiego, Naczelnika Departamentu Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, który wygłosił wystąpienie pt.: Planowane finansowanie inwestycji w obszarze adaptacji do zmian klimatu oraz gospodarki wodno-ściekowej w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) 2021-2027.

– Program został przyjęty przez Komisję Europejską – wyjaśniał Piotr Czarnocki. – Na obecnym etapie kompletowane będą komitety monitorujące. Następnie precyzowane będą szczegółowe priorytety, a w dalszej kolejności ogłaszane i realizowane nabory. Pierwszych naborów należy oczekiwać już w pierwszym kwartale przyszłego roku. FEnIKS, w interesującym nas obszarze wodnościekowym i adaptacji do zmian klimatu, podzielono na trzy działania: Działanie FENX.01.02 Adaptacja terenów zurbanizowanych do zmian klimatu, Działanie FENX.01.03 Gospodarka wodno-ściekowa i Działanie FENX.02.04 Adaptacja do zmian klimatu, monitoring środowiska, zapobieganie klęskom i katastrofom – dodał przedstawiciel MKiŚ.

Wielomilionowe alokacje

Przy czym, jak poinformował przedstawiciel Ministerstwa Klimatu i Środowiska, na FENX.01.02 przewidziano alokację w wysokości 560 000 000 euro (Priorytet I z Funduszu Spójności), na FENX.01.03, kwotę w wysokości 1 050 000 000 euro (Priorytet I z FS), a także FENX.02.04 – 1 410 000 000 euro (Priorytet II z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). Dodajmy, że pieniądze te będzie można wydać m.in. na  inwestycje związane z oczyszczalniami ścieków, a także na te działania które służą zapobieganiu zmianom klimatu i suszy  m.in. poprzez realizację inwestycji z dziedziny błękitno-zielonej infrastruktury. Głównym celem programu jest poprawa warunków rozwoju kraju poprzez budowę infrastruktury technicznej i społecznej zgodnie z założeniami rozwoju zrównoważonego poprzez: obniżenie emisyjności gospodarki przyjaznej środowisku i o obiegu zamkniętym, budowę efektywnego i odpornego systemu transportowego o jak najniższym negatywnym wpływie na środowisko naturalne. Kolejny aspekt programu to dokończenie realizacji sieci bazowej TEN-T (transeuropejska sieć transportowa), do roku 2030, inne priorytety to: poprawa bezpieczeństwa transportu, zapewnienie równego dostępu do opieki zdrowotnej oraz poprawa odporności systemu ochrony zdrowia, a także wzmocnienie roli kultury w rozwoju społecznym i gospodarczym.

Woda i ścieki wśród priorytetów

Do priorytetów Programu FEnIKS 2021-2027 zalicza się też: zwiększenie efektywności energetycznej mieszkalnictwa, budynków użyteczności publicznej i przedsiębiorstw, zwiększenie udziału zielonej energii z odnawialnych źródeł w końcowym zużyciu energii. Kolejny priorytet to poprawa gospodarowania wodą pitną oraz ściekami komunalnymi, a także odpadami komunalnymi. W planie jest też wzmocnienie bioróżnorodności i naturalnych ekosystemów oraz monitorowania zasobów przyrodniczych. Następnym priorytetem będzie zmniejszenie emisyjności transportu, poprawa spójności komunikacyjnej i ograniczenie wykluczenia komunikacyjnego, ze szczególnym naciskiem na rozwój istniejących linii kolejowych oraz dróg krajowych, w tym też obwodnic miast.

Transformacja i energia w branży wod-kan

Kolejne wystąpienie w ramach 4 Sesji Konferencji ENVICON pt.: Energia i transformacja energetyczna w branży wod-kan. Finansowanie inwestycji wygłosiła dr inż. Klara Ramm, ekspert Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”.

– Przeprowadziliśmy ankietę dotyczącą energii w przedsiębiorstwach naszej branży – mówiła prelegentka. –  Zapytaliśmy członków Izby i okazało się, że cena netto 1 megawatogodziny energii elektrycznej według stanu z 30 września 2022 to średnio 614 zł netto. Natomiast cena 1 megawatogodziny energii elektrycznej w 2023 roku ma wynosić średnio aż 1401,9 złotych, a maksymalnie 3000 zł. Przekłada się to na udział zakupu energii elektrycznej w całkowitych kosztach funkcjonowania przedsiębiorstw branży wodno-kanalizacyjnej w 2023, średnio 21,3 procent a maksymalnie nawet 70 procent. Sami więc państwo widzą, że wzrost ten jest bardzo pokaźny i obciążający. Będzie to zatem wielkie wyzwanie dla przedsiębiorstw naszej branży.

Dr inż. Klara Ramm wspomniała też m.in. o konieczności i zasadach dotyczących modernizacji wodociągów, wymiany sieci, i przystosowania jej do wymogów starej, a także nowej unijnej dyrektywy ściekowej. Wspominała również o zadaniach określonych w Programie Inwestycyjnym w zakresie poprawy jakości i ograniczenia strat wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a także szczegółowo omówiła założenia nowej unijnej Dyrektywy ściekowej.

Z systemami informatycznymi za pan brat

Zagadnienia związane z optymalnym wykorzystaniem systemów informatycznych w przedsiębiorstwach wod-kan przybliżył uczestnikom Kongresu specjalista z firmy UNISOFT, Wojciech Gębski.

– Głównym problemem jest to, że informatycznych systemów w przedsiębiorstwach branży wodno-kanalizacyjnej jest bardzo dużo. Ich funkcje i zakresy się zazębiają, funkcjonalności powielają – mówił prelegent reprezentujący firmę UNISOFT. – Warto więc odrzucić sposób działania polegający na tworzeniu wysp informatycznych. Warto użyć na przykład aplikacji ZSI Unisoft, która zintegruje i uprości system informatyczny. Dodam, że system ten może się rozwijać, a zarazem upraszczać poszczególne zadania i przyspieszać procesy. I na tym powinno ogniskować się stosowanie systemów informatycznych w firmach branży wodno-ściekowej.

Woda, ścieki, ceny i społeczny interes

Kolejnym prelegentem był Łukasz Ciszewski, Radca Prawny z Kancelarii Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy, który wygłosił prezentację pt.: Poziom cen za wodę i ścieki oraz sytuacja branży wodociągowo – kanalizacyjnej, a interes społeczny?

– Ja dzisiaj sobie ponarzekam – stwierdził Łukasz Ciszewski. – Ponarzekam, choć sam swego czasu wierzyłem w możliwości i dobre strony centralnego regulatora taryfowego, którym instytucjonalnie jest Państwowe Gospodarstwo Wody Polskie. Pamiętam też, że wielu ludzi na stanowiskach związanych usługami z branży wodno-kanalizacyjnej także się wtedy cieszyło. Jednak zmiany nie są zadowalające. I co gorsza ich wprowadzanie było powiązane z programami wyborczymi w kolejnych wyborczych kampaniach. I ostatecznie, zamiast porządku w tej kwestii, przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne, a co się z tym wiąże również gminy, mają poważne problemy ze skuteczną realizacją zatwierdzania taryf za wodę i ścieki. Natomiast większość z nas cieszy się z tego, że instytucje za to odpowiedzialne obiecują, że zaczną przestrzegać prawa – konkludował prelegent.

Co gryzie branżę wodno-ściekową?

W podobnym duchu przebiegała i wokół analogicznej kwestii zogniskowała się debata w ramach panelu dyskusyjnego pt.: Co gryzie branżę wodno-ściekową? W gronie panelistów znaleźli się Marek Borkowski, Wiceprezes Aquanet S.A.; Janusz Dawidziak, Prezes Zarządu Goleniowskich Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.; Krzysztof Dąbrowski, Prezes Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie; Jarosław Hermaszewski, Prezes Zarządu Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sława Sp. z o.o.; Aleksander Kozłowski, Prezes Zarządu Krośnieńskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowo – Komunalnego Sp. z o.o.; Michał Kierul, Członek Zarządu Saur Polska Sp. z o.o.; dr inż. Tadeusz Rzepecki, Prezes Zarządu Spółki Tarnowskie Wodociągi Sp. z o.o.; Piotr Ziętara, Prezes Zarządu Wodociągi Miasta Krakowa S.A.; Beata Wiśniewska, Prezes Zarządu Wodociągi Białostockie Sp. z o.o.; i Andrzej Wójtowicz, Prezes Zarządu Wodociągi Słupsk Sp. z o.o. Prezesi wyżej wspomnianych instytucji zapoznali uczestników z konkretnymi sytuacjami i poważnymi problemami związanymi z zatwierdzaniem taryf, które mocno przeciągają się w czasie. Przywoływane były też przykłady i okoliczności skłaniające kierownictwa lokalnych spółek wodno-kanalizacyjnych do odwoływania się do prokuratury, czy też do instancji sądowych. Ciekawe podsumowanie ożywionej dyskusji zaprezentował Tadeusz Rzepecki, Prezes Zarządu Spółki Tarnowskie Wodociągi Sp. z o.o.

– Przyszedł czas dla dobrych managerów, którzy znajdą sposoby wyjścia z tej ciężkiej sytuacji – stwierdził Prezes Rzepecki. – Gminy dokonały wielu inwestycji. Warunki ich funkcjonowania często diametralnie się zmieniły. Natomiast taryfy stoją w miejscu. Procesów ich zmian nie można zakończyć, a czas biegnie. Coraz większa liczba lokalnych przedsiębiorstw branży wod-kan traci więc płynność finansową. Nie starcza im środków na modernizacje. Nie mówiąc już o inwestycjach. Przedsiębiorstwa te skupiają się więc na usuwaniu awarii, a przecież mamy swoje usługowe zobowiązania. Wdrażane są nowe regulacje. Co zatem robić? Jak przetrwać ten trudny czas? Oto problem do rozwiązania na teraz.

Uczestnicy debaty podkreślali też, że podobne problemy wiążą się z wdrażaniem Wieloletnich Planów Inwestycyjnych. Wskazywano także na widoczne już w danych GUS znaczące pogarszanie się jakości wód w wodociągach oraz najniższe od 20 lat dofinansowywanie branży wod-kan z funduszy środowiskowych.