Powstał rządowo – samorządowy zespół w sprawie ustawy o dochodach JST. Czy znajdzie kompromis?

Samorządowcy z satysfakcją odnotowują, że przedstawiony przez Ministerstwo Finansów w dniu 15 lipca 2024 r. projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (JST) zmienia na korzyść strukturę dochodów gmin, powiatów i województw. Uważają jednak, że zmiany są niewystarczające.

Nowa ustawa

Szefowie wszystkich organizacji tworzących stronę samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego podpisali Stanowisko do projektu ustawy o dochodach JST. „Przygotowanie nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego uważamy za absolutnie priorytetowe dla przyszłości gmin, powiatów i województw” – czytamy w nim.

Ich zdaniem jednak zawarte w rządowe projekcie rozwiązania nie gwarantują jednak deklarowanej w założeniach przedstawionych przez resort samodzielności finansowej oraz stabilizacji dochodów gmin, powiatów i województw.

„Licząc na korektę pierwotnego projektu ustawy, wnosimy o zaplanowanie w kolejnej jego wersji instrumentów monitorowania i ewaluacji, które pozwolą w przyszłości na ocenę skuteczności wprowadzanych zmian i konieczną ich korektę wynikającą z praktycznych doświadczeń gmin, powiatów i województw” – czytamy w stanowisku.

Samorządy wnoszą też o pilne powołanie zespołu roboczego ekspertów strony rządowej i samorządowej, którzy przygotują propozycje zmian do przedstawionego projektu ustawy, na podstawie opinii i wniosków przesłanych przez organizacje samorządowe.

Kwestionowane zapisy

Samorządowcy przypominają, że projekt trafia do samorządów w sytuacji, w której – zgodnie z wyliczeniami Ministerstwa Finansów do ustawy zmieniającej PIT – ubytki dochodów JST w latach 2023 i 2024 można szacować na 30 mld zł rocznie.

„W rzeczywistości będzie to kwota wyższa, gdyż przywołany OSR nie uwzględniał dwucyfrowej inflacji i związanych z tym podwyżek wynagrodzeń. Tymczasem, zgodnie z projektem nowej ustawy, zwiększenie łącznych dochodów JST w 2025 roku będzie wynosiło zaledwie 16 mld zł” – podkreślają samorządowcy.

Wytykają przy tym, że błędnym jest ustalanie przyszłych dochodów gmin, powiatów i województw na podstawie danych historycznych, które nie uwzględniają faktycznie ponoszonych i niezbędnych wydatków na realizację usług publicznych.

„Dotychczas jednostkom samorządu terytorialnego, wbrew zapisom art. 167 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nie zapewniano udziału w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań” – podkreślają.

Pod treścią stanowiska podpisali się Tadeusz Truskolaski, prezes Unii Metropolii Polskich; Jacek Sutryk prezes Związku Miast Polskich; Andrzej Płonka prezes Związku Powiatów Polskich; Stanisław Jastrzębski, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP; Grzegorz Cichy prezes Unii Miasteczek Polskich; Olgierd Geblewicz, prezes Związku Regionów RP; Krzysztof Szulborski, przewodniczący Związku Gmin Warmińsko – Mazurskich (w imieniu Prezydencji Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych); Adam Ciszkowski prezes Związku Samorządów Polskich.

Prace zespołu

Jak poinformował naszą redakcję Leszek Świętalski, dyrektor Biura Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej w tej sprawie powołano specjalny rządowo – samorządowy zespół. – Ma zająć się wypracowaniem kompromisu między rządową propozycją ustawy a postulatami przedstawionymi przez nas w stanowisku. Znalezienie tego kompromisu to sprawa pilna, bo na dzień dzisiejszy finanse samorządów są w fatalnym stanie – mówi Leszek Świętalski.

Pierwsze posiedzenie zespołu odbyło się w formie hybrydowej w środę 31 lipca 2024.