O inwazyjnych gatunkach obcych i zmianach prawa na XVIII Forum Miejska Sztuka Ogrodowa

Dziś drugi dzień XVIII Forum Miejska Sztuka Ogrodowa i ostatni Międzynarodowych Targów Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Gardenia. Na zaproszenie redakcji “Zieleni Miejskiej” do Poznania zjechali cenieni praktycy, dla których tworzenie i zarządzanie miejskimi terenami zieleni to codzienna praca, wykonywana z pasją. Jakie tematy zostały dziś poruszone?

Przegląd najnowszych zmian w prawie

Krótkiego przeglądu aktualnych zmian legislacyjnych, które w najbliższej przyszłości istotnie wypłyną na zagospodarowanie miejskich terenów zieleni dokonała mecenas Sara Anna Til Dąbrowska. – W ostatnim czasie wprowadzono regulacje prawne, mające istotne znaczenie dla miejskich terenów zieleni. Co więcej, aktualnie toczy się szereg prac nad wprowadzeniem zmian legislacyjnych w tym zakresie. Głównym celem jest wprowadzenie zmian dostosowujących obowiązujące regulacje do nowych wymagań wynikających ze zmian klimatu. Zmiany dotyczą również zwiększenia udziału społeczeństwa w kwestiach środowiskowych – te zmiany częściowo wprowadzono w 2023 r., dalsze prace trwają. Część zmian wynika z potrzeby spełnienia przez Polskę wymagań unijnych. Kwestią otwartą pozostaje Zielony Ład i regulacje, które będą dotyczyły Polski w ramach prawodawstwa europejskiego – wskazywała mecenas Til Dąbrowska. Na jakie zmiany legislacyjne zwróciła uwagę słuchaczy?

• Nowelizację ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
• Rozporządzenie w sprawie projektu planu ogólnego gminy, dokumentowania prac planistycznych w zakresie tego planu oraz wydawania z niego wypisów i wyrysów,
• Nowelizację rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,
• Zmianę Prawa ochrony środowiska, ustawy o ochronie przyrody oraz innych aktów prawnych regulujących zagospodarowanie terenów zieleni w miastach.

Co nowego w ustawie o ochronie przyrody? Pojawiły się nowe obowiązki dla gmin, co reguluje art. 78. 2: “Przy zakładaniu terenu zieleni w pierwszej kolejności należy wykorzystywać zasoby przyrodnicze tego terenu, w tym zachować istniejącą roślinność rodzimą, oraz zapewnić, aby powierzchnia biologicznie czynna zajmowała co najmniej 95% powierzchni tego terenu zieleni”. Dodano także kolejny punkt (art. 78.3): “Przy utrzymywaniu terenu zieleni w pierwszej kolejności należy wzmacniać funkcje przyrodnicze tego terenu, w tym przez ekstensywną pielęgnację zieleni oraz pozostawienie części terenu do naturalnej wegetacji, oraz należy dążyć do tego, aby jak największy udział w powierzchni tego terenu miała powierzchnia biologicznie czynna”.

AI w architekturze krajobrazu

Żyjemy w czasach kiedy wpływ technologii coraz dobitniej wkracza w każdą sferę naszego życia. Architektura krajobrazu również coraz śmielej sięga po te narzędzia. Technologia sztucznej inteligencji daje niespotykaną dotąd precyzję i możliwość przewidywania i rozwiązywania potencjalnych problemów już na etapie projektowania. Mariaż technologii z naturą niewykluczone, że zacieśni się jeszcze bardziej… O to, jak sztuczna inteligencja może pomóc projektować lepsze tereny zieleni, pytał Krzysztof Mielicki architekt krajobrazu. – Nie trzeba się bać sztucznej inteligencji – rozpoczął prelegent. – Boimy się tego co nowe, czego nie znamy. Sztuczna inteligencja jest pewną formą rewolucji. Czas pochylić się poważnie nad ekspansją narzędzia AI w naszej zielonej branży. – wskazywał Mielicki. Wspomniał o opcji tekstu image, gdzie wystarczy podać sztucznej technologii “zamówienie” w postaci tekstowej a w rezultacie otrzymujemy grafikę. Według niego to dobre uzupełnienie pracy architekta krajobrazu. AI daje możliwość pełniejszego zrozumienia koncepcji projektanta, ale też dużo więcej możliwości analizowania projektu w detalach. Spacery 3d są już dostępne na etapie samej koncepcji. Komunikacja z klientem jest więc ułatwiona.  – Fuzja technologii z naturą wydaje się być nieunikniona. Możemy nauczyć się pracować ze sztuczną inteligencją, jak z każdym innym narzędziem. To do nas należy wypracowanie zakresu w jakim chcemy z niej korzystać. – zakończył prelegent.

Zmiany klimatu a inwazyjne gatunki obce

Mówiąc o wyzwaniach współczesnych miast nie sposób pominąć wątku zmian klimatu. Ściśle związane jest z nim zagadnienie inwazyjnych gatunków obcych (IGO). Wokół tematu narosło wiele mitów. Wystąpienie Mikołaja Siemaszko, specjalisty ds. IGO, owadów zapylających, fascynata sozologii i społecznika było idealnym czasem na to, aby część najistotniejszych mitów obalić. Czym są IGO? Inwazyjne gatunki obce (IGO) to rośliny, zwierzęta, patogeny i inne organizmy, które nie są rodzime dla ekosystemów i mogą powodować szkody w środowisku lub gospodarce, lub też negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka. – Najważniejszy w mojej ocenie jest art. 6 ustawy o ochronie środowiska – wskazał prelegent. – Nie możemy robić doświadczeń na przyrodzie, czy jakiś gatunek się rozprzestrzeni, czy nie. – apelował Siemaszko. Wskazał przy tym które rośliny stwarzają zagrożenie dla Unii rozprzestrzenione na szeroką skalę. To m.in.:

• barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum), 
• barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi),
• bożodrzew (ajlant) gruczołowaty (Ailanthus altissima),
• dławisz okrągłolistny (Celastrus orbiculatus),
• moczarka delikatna (Elodea nuttallii),
• niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera),
• rdest wielokłosowy (Koenigia polystachya),
• trojeść amerykańska (Asclepias syriaca).

Które rośliny stanowią zagrożenie dla Polski? To m.in.:

• azolla drobna (Azolla filiculoides),
• kolcolist zachodni (Ulex europaeus),
• kolczurka klapowana (Echinocystis lobata),
• niecierpek pomarańczowy (Impatiens capensis),
• rdestowiec czeski (r. pośredni) (Reynoutria xbohemica),
• rdestowiec japoński (r. ostrokończysty) (Reynoutria japonica),
• rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis).

Zrównoważone zarządzanie przyrodą

Park Grabiszyński to miejsce typowe dla wielu miast – park w dolinie rzecznej, dawny cmentarz i park osiedlowy. Jest to również miejsce wyjątkowe: park, o którego kształt zawalczyli jego miłośnicy, chroniąc go przed niechcianą rewitalizacją. Dzięki temu zachował swój leśny charakter i stał się przedmiotem eksperymentu, w którym jego zarządcy współpracują ze stroną społeczną. Działania w parku podlegają negocjacjom a jednocześnie wypracowują się najlepsze standardy zarządzania miejską przyrodą, o czym podczas Forum Miejska Sztuka Ogrodowa mówiła Małgorzata Piszczek, botaniczka, edukatorka przyrodnicza, architektka krajobrazu i ogrodniczka.

Wykorzystanie odpadów biodegradowalnych na terenach zieleni

Żyjemy w czasach, w których ogórek jest pakowany w folię, banany wkładane do plastikowego pudełka, a jedna tabletka zapakowana jest w pudełko dla 20 tabletek. Rolą człowieka na tym etapie zanieczyszczenia planety jest jak najlepsza segregacja odpadów. Niby nic wielkiego, ale pomaga w znacznym stopniu odciążyć planetę. Poprzez odpowiednią segregację odpadów biodegradowalnych dajemy szansę na drugie życie w/w frakcji. Wytworzony kompost w Regionalnym Zakładzie Odzysku Odpadów jest wykorzystywany jako podłoże bogate w składniki odżywcze dla nowo tworzonych skwerów. Temat ten przestawiły przedstawicielki Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Koszalinie: Agnieszka Lipska, Katarzyna Rogulska i Urszula Walter-Mamonow.

Dobre praktyki nie tylko dla samorządu

Doktor hab. inż. Marcin Kubus, prof. ZUT, prezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego zdradził uczestnikom Forum kuluary powstawania standardów utrzymania, ochrony i rozwoju terenów zieleni miasta Szczecin. Z kolei o tym jak skutecznie komunikować o wartości drzew na przykładzie #EUTreeTag opowiedział Kamil Witkoś-Gnach, prezes Zarządu Nature Based Tree Management. Jak poinformował, 19 września 2024 r. w ramach kampanii #EUTreeTag drzewa w setkach miast Europy zostały oznaczone ekologicznymi plakatami TreeTag, prezentującymi ich wartość.

Debata ekspercka: “Zielona przyszłość miast”

Na zwieńczenie Forum zaplanowano debatę “Zielona przyszłość miast”. Jakie działania na poziomie miast i zarządzania tkanką miejską możemy wprowadzać by zapobiegać skutkom zmian klimatu, w takim ujęciu urbanistycznym? Co możemy zrobić jako branża, by drzewom żyło się w Polsce lepiej? Jak pogodzić w jednej realizacji adaptację miasta do zmian klimatu, zwiększenie dostępności do terenu zieleni, nie zapominając przy tym o potrzebach fauny i flory? To tylko kilka pytań, które moderatorzy: prof. UPP dr hab. Piotr Urbański i Judyta Więcławska zadadzą zaproszonym gościom. A są nimi: dr inż. arch. kraj. Anna Gałecka-Drozda (Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu), dr hab. inż. Marcin Kubus, prof. ZUT (Polskie Towarzystwo Dendrologiczne), Małgorzata Piszczek (botaniczka, edukatorka przyrodnicza, architektka krajobrazu i ogrodniczka), Marek Wróbel (Miejska Pracownia Urbanistyczna w Poznaniu). 

Parterem strategicznym Forum jest firma Educarium, specjalizująca się w projektowaniu i realizowaniu placów zabaw. Parterem wydarzenia jest firma Bauder Polska, specjalizująca się w dostarczaniu technologii do zazieleniania dachów.