Złe prawo taryfowe i dramatyczna sytuacja w branży. Konferencja prawna IGWP

– Dziś są takie czasy, że prezesi przedsiębiorstw są specjalistami w zagadnieniach prawnych, nawet tak skomplikowanych jak ustalanie taryf – zauważył Grzegorz Gałabuda, ekspert IGWP.

I jak czytamy w pokonferencyjnym materiale Biura Prasowego IGWP:

“Od kilku lat zawiłości regulacji i blokady prawne są największą bolączką zarządzających PWiK-ami. A dla wszystkich Polaków byłoby lepiej, by zarządzający przedsiębiorstwami zajmowali się innowacjami, inwestycjami, usprawnianiem procedur i mechanizmów. Żeby zajmowali się wprowadzaniem rozwiązań zapewniających dalsze niezauważalne usuwanie awarii, innowacyjne rozwiązania choćby zapewniające uniezależnienie się od dostaw energii – to wymaga inwestycji i korzystania ze środków unijnych. Natomiast dziś, zarządy skupiają się na zachowaniu lub coraz częściej przywróceniu płynności finansowej oraz hamletowskim wyborze: czego nie płacić?”.

40% przedsiębiorstw bez finansowej płynności

Biuro Prasowe IGWP powołuje się przy tym na ankietę Izby, przeprowadzoną wśród przedsiębiorstw członkowskich z której wynika, że 40% przedsiębiorstw obecnie nie ma płynności finansowej i wniosek ten opatruje następującym komentarzem:

“A przecież branżowcom w oczy już zagląda widmo suszy, również mającej wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw – czytamy w materiale nadesłanym przez Biuro Prasowe IGWP – Ale trudno zajmować się inwestycjami i rozwojem, jak nie ma płynności i troski skupione są na zapobiegnięciu upadłości. Informacje nieubłaganie potwierdzają dane wspomnianej ankiety IGWP – 90% przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych z powodu trudnej sytuacji finansowej wstrzymuje inwestycje w rozbudowę infrastruktury i remonty. Te są niezbędne, by utrzymać infrastrukturę w dobrej kondycji. I tu koło się zamyka, bo brak inwestycji dramatycznie pogorszy obecny stan. Koszty przywrócenia będą ogromne”.

Brak wzruszalności taryf

Dr inż. Tadeusz Rzepecki, prezes Zarządu Tarnowskie Wodociągi, Przewodniczący Rady IGWP, podczas konferencji poruszył natomiast inny ważny aspekt sprawy – odniósł się do braku wzruszalności taryf.

Przy czym, jak zauważył Przewodniczący Rady IGWP, każdy zarząd odpowiada za gospodarne prowadzenie spółki, za jej wyniki i za sytuację finansową. Jest też obecnie mnóstwo spółek bez płynności finansowej, z ogromnymi stratami, a za gospodarność odpowiadają osoby w zarządzie. Dziś mają związane ręce i mogą tylko czekać.

81% przedsiębiorstw ze stratami

Dodajmy też, że dane ze wspomnianej wyżej ankiety IGWP wskazują też, że na koniec 2022 aż 81% przedsiębiorstw wod.-kan. zanotowało straty. Za I kwartał 77% już odnotowało stratę, a 40% utraciło płynność finansową. 43% wskazało konieczność zaciągnięcia dodatkowych zobowiązań finansowych. Każde przedsiębiorstwo ma inną sytuację, ale wszystkie łączy jedno – dramat. I pytanie: jak zarządzać majątkiem?

– Zarządzanie nie jest problemem w okresie prosperity. Problemem jest prowadzenie przedsiębiorstwa w takich tragicznych sytuacjach – podkreślał Przewodniczący Rady IGWP Tadeusz Rzepecki. – Jesteśmy na skraju i gdzie to doprowadzi, nie wiemy. Dłużej niż pól roku wiele przedsiębiorstw nie wytrzyma. Kilka przedsiębiorstw już teraz przechodzi gruntowne restrukturyzacje, by się ratować. Kilka jest na skraju upadłości, mnóstwo kolejnych może funkcjonować kilka miesięcy i trzeba będzie ogłaszać upadłości. Tłumaczymy się przed wójtami, prezydentami, mieszkańcami, dlaczego jesteśmy w takiej, a nie innej sytuacji. Do tego zagraża nam utrata kadry – wysoko wykwalifikowani pracownicy będą wreszcie odchodzić z pracy. Zaczynamy stawać się niebezpiecznie nieprzygotowani do sytuacji krytycznych- dodał dr inż. T. Rzepecki.

Infrastruktura w krytycznej sytuacji

Podczas konferencji podkreślano też, że obecnie infrastruktura wod.-kan. staje się coraz bardziej istotna, a tym samym coraz bardziej krytyczna w znaczeniu: niezbędna, podstawowa, dla ludności Polski. A branżowcy dostrzegają coraz więcej ryzyk, które wynikają ze skutków zmiany klimatu, a także problemów związanych z codziennym funkcjonowaniem ludności, przemysłu i wszelkich instytucji.

Dyrektywa o odporności podmiotów

W trakcie Konferencji IGWP wspominano także o licznych zagrożeniach i kluczowym znaczeniu dla zachowania ciągłości dostarczenia wody pitnej w kontekście dramatu wojennego w Ukrainie oraz współpracujących z IGWP branżowców z tego kraju. Tematem tym interesuje się też żywo polskie Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.

Prelegent Dariusz Marczyński, Główny Specjalista z Wydziału Ochrony Infrastruktury Krytycznej podkreślał przy tym, że RCB i IGWP podjęło wspólną inicjatywę zmierzającą do zwrócenia uwagi na kwestię stanu infrastruktury krytycznej i zbliżające się problemy oraz wyzwania, które wynikają z zapisów dyrektywy o odporności podmiotów krytycznych.

W kontekście ukraińskich doświadczeń

Specjalista zaznaczył też, że w tym kontekście warto zwrócić uwagę na problem ochrony ludności cywilnej, który w Polsce nadal jest nierozwiązany. Natomiast skutki działań wojennych, które obserwowane są w Ukrainie, nie dotyczą jedynie obiektów infrastruktury militarnej, ale w dużej mierze infrastruktury wod.-kan., a ich ostatecznym efektem ma być całkowite przerwanie łańcucha dostaw wody pitnej i odprowadzania ścieków. Tego rodzaju ukraińskie doświadczenia pokazują, że trzeba więcej mówić o infrastrukturze krytycznej, ale też o jej znaczeniu dla bezpieczeństwa Państwa i obywateli.

Ekspert WOŚK podkreślał też, że nawet małe obszarowo PWiK są niezwykle ważnym elementem jakości życia małej społeczności, stąd też w strategii bezpieczeństwa powinny być uwzględnione i podlegać szczególnej ochronie.

Opłakane skutki prawnych regulacji

We poniedziałek, 12 czerwca br. w ramach konferencji IGWP zorganizowano też debatę poświęconą dramatycznej sytuacji infrastruktury krytycznej spowodowanej nie wojną, nie zniszczeniami, ale – co wielokrotnie podkreślano – przyjętymi w Polsce rozwiązaniami prawnymi.

Przy czym, uczestniczy prawniczej konferencji dotyczącej branży wodociągowo-kanalizacyjnej wskazywali na to, jak problemy regulacji prawnych mogą realnie negatywnie wpłynąć – czy wręcz zniszczyć (!) dobrze funkcjonującą i nowoczesną infrastrukturę. W tym kontekście przytaczano konkretne przykłady świadczące o tym, jak obowiązujące regulacje prawne wyniszczają firmy wod-kan stwarzając realne zagrożenie upadku nowoczesnych przedsiębiorstw.

Nierealne stawki taryf

Smutną konkluzją płynącą konferencyjnych wystąpień jest wniosek mówiący o tym, że branża wod.-kan., jako jedyna pozbawiona została możliwości urealniania cen. A obowiązujące taryfy ustalane były przed skokiem inflacji, przed wojną w Ukrainie, przed wzrostem kosztów energii. W efekcie, na wielu poziomach, przedsiębiorstwa wod-kan alarmują o zagrożeniach i możliwej fali, nie tylko spadku jakości usług, ale wręcz upadku firm.

Trzyletni okres taryfikacji

Dodajmy, że do tej pory branżowcy przygotowali wiele projektów ustaw i rozwiązań uzdrawiających obecną sytuację, urealniających procedury oraz zmian podstaw obecnego stanu prawnego. Ich zdaniem, to warunek konieczny uratowania przed upadkiem.

Jednak największym problemem jest trzyletni okres taryfikacji. Jak oceniali uczestnicy konferencji, w dzisiejszych, kryzysowych czasach ogromnej inflacji, wzrostu kosztów jest to szybka ścieżka w przepaść.

Obecna podstawa kształtowania taryf zakładała inflację na poziomie 2,5%. A teraz sama ta przesłanka powoduje, że operowanie stawkami z takim założeniem to narażanie przedsiębiorstw na upadek. To ważne, szczególnie że przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, spełniając funkcje krytyczne, dostarczając wodę dla mieszkańców, upaść, przynajmniej  teoretycznie nie mogą.

Oddano głos specjalistom

Problemy prawne oraz realne konsekwencje regulacji oprócz wyżej cytowanych prelegentów, podczas Konferencji omawiali: prof. dr hab. Bartosz Rakoczy, Maciej Łukaszewicz, radca prawny, Kancelaria Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp. k.; Jarosław Hermaszewski, prezes Zarządu Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sława; Maciej Szambelańczyk, WKB Lawyers; Dariusz Klonecki, Dyrektor ds. Strategii i Finansów, Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. Szczecin; Mateusz Faron, radca prawny, Kancelaria Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. (również przedstawiciel Związku Miast Polskich); Waldemar Jaskólski, Prezes Zarządu, Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. Konin; dr Jędrzej Bujny, radca prawny Kancelaria BUJNY; Bartosz Łuszczek, Dyrektor ds. Technologii i Innowacji, Wodociągi Miasta Krakowa S.A. Ekspert Izby w Komisji ds. ścieków w EurEau, członek Zespołu IGWP ds. ścieków.