Wspólna strategia ma ocalić Odrę. Minister Klimatu i Środowiska we Wrocławiu

– Szanowni państwo, na przełomie maja i czerwca bieżącego roku uniknęliśmy katastrofy ekologicznej o możliwej skali, porównywalnej z tą, która miała miejsce w 2022 roku – powiedziała podczas konferencji podsumowującej dzisiejsze rozmowy, Minister Klimatu i Środowiska Paulina Hennig-Kloska. – Udało się to dzięki bardzo dobrej współpracy regionów, wszystkich nadodrzańskich województw z międzyresortowym sztabem kryzysowym, który działał w naszym ministerstwie. To bardzo dobrze, ale to już historia, a przed nami przyszłość. Musimy więc sięgnąć po konkretne plany odbudowy ekosystemu rzeki Odry, renaturyzacji, zmniejszenia zanieczyszczeń i doprowadzenia do tego, by stan Odry odpowiadał oczekiwaniom społecznym, ale też, by odpowiadał na wyzwania związane ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi, a także warunkami, w których Odra obecnie funkcjonuje. I dzisiaj o tym rozmawialiśmy, tu we Wrocławiu.

Inwestycje, finansowanie i metody

Rozmowy dotyczyły m.in inwestowania i poszukiwania źródeł finansowych, a także niezbędnego zaangażowania różnych czynników instytucjonalno-społecznych w kilku obszarach dotyczących: opracowania i wdrażania długofalowej strategii dla Odry, co ostatecznie zmierzać ma do finalnego, systematycznego zmniejszenia ilości zanieczyszczonych wód, które do Odry są zrzucane. Ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia zrzutów solanek, które rzeka przyjmuje do swojego koryta.

Przy okazji analizowano też różne koncepcje rozwiązania powyższego problemu, z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych, środowiskowych oraz ich oddziaływania na samą Odrę.

Interwencje i renaturyzacja rzeki

Kolejny aspekt wrocławskich rozmów dotyczył badań i analiz stanu Odry pod kątem interwencyjnym (doraźnym), i długofalowym – w tym przypadku z naciskiem na poszukiwanie skutecznych metod renaturyzacji rzeki i określenia jej nowych funkcji społecznych. Jednak w ten sposób, by było to bezpieczne dla zlewni rzeki i jej koryta, a także dla dopływów.

Skuteczne doposażenie służb

Następny obszar rozmów dotyczył skutecznych sposobów doposażenia służb pod kątem bieżących interwencji i monitorowania Odry jeszcze przed zakończeniem realizacji działań zmierzających do zapewnienia stałej, pozytywnej zmiany jakości rzeki poprzez systemowe zmniejszenie ilości zanieczyszczeń, które do niej trafiają.

– Potrzebujemy obecnie bieżącego monitoringu, a czasami też interwencji, tak by utrzymać Odrę w dobrej kondycji, a także po to, by skutecznie przeciwdziałać i reagować w momentach zagrożeń – powiedziała minister Paulina Hennig-Kloska. – Należy powyższe cele dobrze przemyśleć, wypracować długofalową strategię opieki nad Odrą, a następnie konsekwentnie ją realizować. Szczególnie, że po naszych poprzednikach, w kwestii jakichkolwiek rozwiązań strategicznych, pozostały puste szuflady! Prawda jest też taka, że przez ostatnie dwa lata, od katastrofy w 2022 roku, w kwestii poprawy jakości ekosystemu Odry niewiele się zmieniło i nad tym należy obecnie intensywnie i konsekwentnie pracować. Tym bardziej, pod kątem warunków klimatycznych i warunków hydrologicznych, czekają nas trudne czasy.   

Strategie do końca września br.

We wrocławskiej konferencji uczestniczyła również Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) Dorota Zawadzka-Stępniak.

– To dzisiejsze spotkanie jest bardzo ważne także dlatego, że uczestniczą w nim  przedstawiciele Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ale również zarządy pięciu wojewódzkich funduszy, czyli tak zwanych funduszy nadodrzańskich – podkreślała szefowa NFOŚiGW. – I powiem państwu z całą mocą, że jesteśmy jako system funduszy środowiskowych gotowi do wsparcia tego niezwykle ważnego działania, którym jest stworzenie i wdrożenie strategii długoterminowej dla Odry. Jesteśmy obecnie na etapie tworzenia naszych strategii długoterminowych na najbliższe cztery lata. Te strategie, zarówno NFOŚiGW, jak i strategie wszystkich wojewódzkich funduszy, muszą być przygotowane do końca września bieżącego roku. I nie wyobrażam sobie także, by temat związany z monitoringiem Odry, ale również tematy związane z szeroko pojętą adaptacją rzeki do zmian klimatu, nie znalazły swojego ważnego miejsca w tych strategiach – podkreślała prezes NFOŚiGW Dorota Zawadzka-Stępniak.

Szefowa NFOŚiGW zaznaczyła także, że powyższe strategie będą wypracowywane we współpracy z grupami interesariuszy społecznych, publicznych oraz organizacji pozarządowych.

Dodajmy, że gospodarzem dzisiejszej konferencji był Wojewoda Dolnośląski Maciej Awiżeń, który zapoznał jej uczestników ze specyfiką dotyczącą bieżącego zarządzania kryzysowego w kontekście przyszłych kompleksowych rozwiązań.

Zaniedbania i wykreślone projekty KPOŚ

Głos zabrał również Marszałek Województwa Dolnośląskiego Paweł Gancarz.

– Reprezentując stronę samorządową zwróciłem uwagę na bardzo ważną sprawę, którą bez wątpienia jest problem jakości wody w dopływach Odry – wyjaśniał marszałek Paweł Gancarz. – Dzisiaj mamy sytuację taką, że w ostatnich latach kwestie dotyczące gospodarki ściekowej zostały zaniedbane, a procesy kanalizacyjne poszczególnych sołectw i gmin, zostały niejako wstrzymane. Z Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków wykreślono kolejne sieci, kolejne projekty i koncepcje poszczególnych gmin dotyczące rozwoju lokalnych sieci. W efekcie, dzisiaj stan jest taki, że ta cała zła, zanieczyszczona woda kumuluje się w Odrze! To problem szeroki i znaczący, bo ta zanieczyszczona woda spływa z terenu całego Dolnego Śląska. Należy więc do sprawy powrócić i pozytywnie ją rozwiązać.

Spółki mają przygotować koncepcje

Dodajmy, że podczas dzisiejszej konferencji Minister Klimatu i Środowiska Paulina Hennig-Kloska wspomniała również o tym, że spółki skarbu państwa, które w wyniku swojej działalności dokonują zrzutów ścieków do Odry, zostały zobowiązane do przygotowania koncepcji zmian zmierzających do polepszenia sytuacji w rzece.

Chodzi między innymi o uwzględnienie w tych koncepcjach inwestycji związanych ze zmianami miejsc docelowego zrzutowania zanieczyszczeń, tak by odciążyć ekosystem Odry. Spółki skarbu państwa swoje koncepcje mają przedłożyć do końca września bieżącego roku.