Ustawa śmieciowa. Szklanka do połowy pełna czy do połowy pusta?

Optymiści mówią, że szklanka jest do połowy pełna, zaś pesymiści widzą ją w połowie pustą. Jak to dokładnie jest, nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że język korzyści potrafi być wyjątkowo giętki, gdy na horyzoncie majaczy widmo zbliżających się wyborów samorządowych.

Bo wiadomo, że wybory to okres wyjątkowo trudny jeśli chodzi o prace rządu. Trzeba być sprytnym i realizować cele, nie narażając się zanadto społeczeństwu, które nie chce słyszeć zapowiedzi podniesienia opłat za cokolwiek.

Dobra czy zła zmiana? Wszystko zależy od narracji

Proponowanie zmian w tym okresie przypomina więc stąpanie po cienkim lodzie.  Zatrzymać się nie wolno, ale kroki trzeba stawiać ostrożnie. Delikatnie sugerować wyborcom, że… szklanka jest jednak do połowy pełna.

Z końcem sierpnia resort środowiska zaproponował zmiany w ustawie o porządku i czystości w gminach. Najbardziej komentowano zmianę kwoty, jaką trzeba będzie wnieść za posegregowane i nieposegregowane odpady.

Nowa ustawa miałaby wejść w życie 1 stycznia 2019 r. Wśród jej głównych założeń znalazła się kwestia opłaty za niesegregowanie odpadów. Za brak segregacji u źródła mieszkańcy zapłacą nie dwa – jak dotąd – a cztery razy więcej niż w przypadku prowadzenia zbiórki selektywnej.

W myśl nowej u.c.p.g. za odpady w przypadku niesegregowania zapłacimy do czterech razy więcej. Ale można to też ująć inaczej: kto będzie segregował, zapłaci za śmieci przecież cztery razy mniej niż nie dbający o ekologię sąsiad! Narracja zmienia się w zależności od tego, kto wypowiada się na temat nowelizacji i jaki ma w tym interes.

Nowelizacja ustawy śmieciowej ograniczy udział gmin w gospodarce odpadami?

Kto zyska – recykling czy samorządowe budżety?

Selektywna zbiórka powinna być obowiązkiem, bo to pozwala na dostarczenie zakładom dobrej jakości surowca, przyczynia się do osiągnięcia wyższych poziomów recyklingu i jest korzystne dla środowiska. Ale nie można mówić, że za segregowanie zapłacimy mniej, bo te kwoty się przecież nie zmienią. Zmienią się tylko ewentualnie maksymalne stawki za niesegregowanie.

Rząd przyjmuje jednak inną retorykę. Nie przedstawia tego w sposób „jeśli nie segregujesz odpadów – płacisz więcej”, ale „jeśli segregujesz – płacisz mniej”. Rzeczywistość jest jednak inna.

Przyjmijmy, że sąsiad nie segreguje, a my tak. Dotąd jest tak, że sąsiad płaci od nas dwa razy więcej za odpady nieposortowane. Jeżeli nowelizacja wejdzie w życie, to ten sam sąsiad zapłaci za swoje śmieci nawet cztery razy więcej niż my. Osoba segregująca będzie jednak płaciła cały czas tę samą kwotę.

Ministerialna retoryka skupia się więc raczej na tym, abyśmy sami sobie (i sąsiadom) patrzyli na ręce. Nie myśleli “on płaci więcej”, ale “ja płacę dużo mniej”. Być może faktycznie umożliwienie samorządom wprowadzenia tak różnych stawek zachęci niektórych do segregowania odpadów. A być może tylko napełni gminne skarbce…

Z obliczeń MŚ wynika, że zmiana ta spowoduje wzrost w dochodach wszystkich gmin w Polsce średnio o ponad 110 mln zł rocznie, czyli w przeliczeniu na gminę średnio 44,7 tys. zł na rok. Które argumenty i która narracja okażą się lepsze dla polskiej gospodarki odpadami – o tym przekonamy się już wkrótce.