Przedsiębiorstwa wod-kan i odbiorcy zapłacą za trucicieli?! Branża protestuje

Za stanowiskiem zgłoszonym przez Komisję Europejską i przeciwko złagodzeniu odpowiedzialności trucicieli opowiadają się europejskie krajowe organizacje branży wod-kan.

Protest branżowych organizacji

Reprezentująca polskie środowiska branżowe, Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, wraz z Niemieckim Stowarzyszeniem Lokalnych Przedsiębiorstw Publicznych, Austriackim Stowarzyszeniem Gospodarki Publicznej i Społecznej, Niemieckim Stowarzyszeniem Miast i Gmin, Związkiem Miast Niemieckich, Niemieckim Związkiem Okręgowym, Francuską Federacją Lokalnych Przedsiębiorstw Publicznych oraz Szwedzkim Stowarzyszeniem Władz Lokalnych i Regionów, podpisała się pod wspólnym listem do Parlamentu Europejskiego w sprawie odrzucenia złagodzenia rozszerzonej odpowiedzialności producenta, a także z wezwaniem do utrzymania wcześniejszej propozycji Komisji Europejskiej.

Rozszerzona odpowiedzialność trucicieli

W powyższym kontekście przypomnijmy, że Propozycja Komisji Europejskiej dotycząca rozszerzonej odpowiedzialności producenta (EPR – ang.: Extended Producer Responsibility), w ramach rewizji dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, ma na celu pociągnięcie podmiotów zanieczyszczających wody do odpowiedzialności finansowej za zrzuty zanieczyszczeń. Drugim celem jest stworzenie zachęt do zapobiegania zanieczyszczeniom u źródła.

Zdaniem IGWP i innych organizacji branżowych z państw UE, to kamień milowy w europejskiej polityce wodnej. W opinii branżowców, zasada rozszerzonej odpowiedzialności producenta jest już mocno zakorzeniona w prawie europejskim i mogłaby teraz zostać, w odpowiedni sposób, wdrożona do unijnego prawa wodnego.

Straty dla przedsiębiorstw i klientów

Na obecnym etapie prac w Parlamencie Europejskim, krajowe branżowe stowarzyszenia zwracają uwagę na to, że wdrożenie zmienionej dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, w jej złagodzonej wersji, generować będzie znaczne koszty dla lokalnych publicznych zakładów oczyszczania ścieków.

Ponadto, osłabienie rozszerzonej odpowiedzialności producentów, skutkować ma też znacznie wyższymi kosztami dla przedsiębiorstw kanalizacyjnych i w konsekwencji dla ich klientów. Czemu w opinii branżowców należy przeciwdziałać dbając przy okazji o społeczną akceptację tego sposobu myślenia.

Farmaceutyki i środki higieny 

W swoim oficjalnym liście do Parlamentu Europejskiego, krajowe związki branżowe i samorządowe zauważają, że znacznie lepiej jest unikać generowania zanieczyszczeń bezpośrednio u źródła lub na miejscu ich tworzenia, zamiast pracować później nad redukcją oddziaływania silnie rozcieńczonych zanieczyszczeń za pomocą skomplikowanych technicznie procesów, tak by ochronić jakość wód w naturalnych ciekach i zbiornikach wodnych.

W piśmie związkowców czytamy też, że:

„Propozycja Komisji Europejskiej w sprawie omawianej zasady rozszerzonej odpowiedzialności słusznie zakłada to, że producenci farmaceutyków i środków higieny osobistej, które odpowiadają za ok. 90% mikrozanieczyszczeń w ściekach, muszą ponieść pełną odpowiedzialność oraz koszty oczyszczania ścieków dla oczyszczania czwartorzędowego. Ponadto, Komisja Europejska słusznie stawia na ekologiczny system motywacji ekonomicznych, zamiast jedynie tylko zakazów.”

Leczenie to za mało!

Negatywnie natomiast branżowcy wod-kan oceniają omawiany obecnie w Parlamencie Europejskim projekt łagodzenia prawnych zmian, zgodnie z którym, podmioty wytwarzające zanieczyszczenia powinny jedynie wnosić wkład na pokrycie kosztów wynikających z rozszerzonych wymogów leczenia osób dotkniętych skutkami działania zanieczyszczeń.

Przedstawiciele organizacji branżowych przypominają też, że w pierwotnym projekcie dyrektywy założono silne motywowanie ekonomiczne dla producentów do podjęcia działań w zakresie redukcji mikrozanieczyszczeń poprzez ustanowienie kar finansowych, stricte w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta, co obecnie ma zostać zastąpione współfinansowaniem tego rodzaju działań m.in przez krajowe programy i pieniądze z lokalnych budżetów.

Przeciwni zbiorowej odpowiedzialności 

Oburza to branżowców wod-kan, a to dlatego, że tego rodzaju programy finansowane są ze składek krajowych, opłat komunalnych, obowiązujących taryf za wodę i tylko w części przez samych producentów zanieczyszczeń.

Przedstawiciele branży wod-kan, wbrew projektom forsowanym w Parlamencie Europejskim, nie godzą się z obciążaniem społeczeństwa i lokalnych budżetów tego rodzaju kosztami. Nie przemawia do nich także formułowana w PE teza, że społeczeństwo jako całość ponosi odpowiedzialność za konsumpcję lub stosowanie środków farmaceutycznych i produktów higieny osobistej.

Argumenty przeciwko złagodzeniu 

W związku z powyższym, krajowe organizacje branżowe solidarnie odrzucają złagodzenie rozszerzonej odpowiedzialności producenta, za czym przemawiać mają następujące argumenty:

1. Wpływ na środowisko i zanieczyszczanie go nie mogą już być bezpłatne dla producentów wytwarzających zanieczyszczenia. Nadszedł bowiem czas na to, by odpowiedzialność finansowa nie była już przerzucana wyłącznie na obywateli.
2. Odpowiednią motywację do zmian osiągnąć można jedynie dzięki daleko idącej rozszerzonej odpowiedzialności producentów. I to do podmiotów wytwarzających zanieczyszczenia należą szczegółowe decyzje w kwestii zakresu zmian w charakterze produkcji, a także odpowiedniej, rzetelnej polityki informacyjnej. Natomiast zachęty do podejmowania decyzji o zmianach są osłabione, jeżeli koszty związanych z nimi działań nie leżą głównie po stronie producentów.
3. Nieskuteczne i nieuzasadnione jest natomiast przerzucanie finansowej odpowiedzialności na społeczeństwo i na branżę wod-kan np. za pomocą ujmowania tych kosztów w opłatach taryfowych. Jest tak dlatego, że w praktyce, obywatel (usługobiorca branży wod-kan), nie połączy takiej zmiany w sposób bezpośredni z koniecznością redukcji zakupów szkodliwych dla środowiska farmaceutyków i środków higieny. Natomiast przedsiębiorstwa wod-kan nie mają narzędzi ku temu, by wyegzekwować tego rodzaju zmiany w odniesieniu do swoich klientów.
4. Znacznie bardziej skuteczne jest zmotywowanie producentów farmaceutyków i środków higieny do oddziaływania na społeczeństwo poprzez zmuszanie ich karami do podnoszenia cen produktów szkodliwych dla środowiska, co zniechęci ludzi do ich kupowania. Natomiast samych producentów skłoni do poszukiwania tańszych i bardziej przyjaznych środowisku zamienników.
5. Klienci zakładów branży wod-kan już teraz ponoszą koszty skutków emisji zanieczyszczeń do wody, bo występowanie zanieczyszczeń generowanych np. przez producentów farmaceutyków i środków higieny, zmusza przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjne do inwestowania w kosztochłonne metody oczyszczania ścieków, co przekłada się na wzrost wysokości opłat.

W oczekiwaniu na decyzje

Debata w Parlamencie Europejskim i prace nad prawnym umocowaniem rozszerzonej odpowiedzialności producentów nabierają tempa. Na obecnym etapie, tezy za złagodzeniem tej zasady, były w Parlamencie Europejskim sprawozdawane.

Czy list z protestem organizacji branżowych odniesie odpowiedni efekt, zobaczymy.